06/08/2008
Περιήγηση στο παρελθόν
ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Στις δώδεκα ενότητες που προηγήθηκαν, παρουσιάστηκαν τα τμήματα εκείνα από τα παλαιά Γιάννενα, που δεν χάθηκαν. Η δέκατη τρίτη -και τελευταία- περιλαμβάνει οπτικά ντοκουμέντα από τα άλλα Γιάννενα, εκείνα που έσβησαν και εξαφανίστηκαν για πάντα. Και είναι, δυστυχώς, το μεγαλύτερο μέρος τους.
Η μοίρα των πόλεων ακολουθεί τη μοίρα των ανθρώπων. Όπως οι άνθρωποι, έτσι και τα κτίρια, γεννιούνται, ζουν και πεθαίνουν. Λίγα είναι εκείνα που νικούν το χρόνο και δεν επιστρέφουν εκεί από όπου προέρχονται, τη γη. Οι μνήμες, όμως, δεν σβήνουν ποτέ και η ιστορία τους ξαναζωντανεύει, για να θυμούνται οι παλαιοί και να μαθαίνουν οι νέοι.
Η ρομαντική όψη των Ιωαννίνων διασώθηκε χάρη στη φωτογραφική τέχνη, την οποία πιστά υπηρέτησαν -από την αρχή του αιώνα- επώνυμοι και ανώνυμοι, γιαννιώτες και ξένοι, επαγγελματίες και ερασιτέχνες, που είχαν κοινό γνώρισμα την αγάπη προς την ομορφιά, τη φύση, την πόλη, τον άνθρωπο. ʼλλοι από αυτούς βρίσκονται στη ζωή, και άλλοι όχι. Οι φωτογραφικές δημιουργίες τους όμως θα μείνουν για πάντα.
Πέρα από τα αρχεία των συστηματικών φωτογράφων που διασώθηκαν, υπάρχει ένας τεράστιος -πλην άγνωστος- πλούτος φωτογραφιών μεγάλου ενδιαφέροντος, που βρίσκεται στην κατοχή πολλών οικογενειών την πόλης. Αυτός ο πλούτος είναι δύσκολο να εντοπιστεί και να αξιοποιηθεί. Θα ήταν , γι' αυτό, πολύ χρήσιμη μια οργανωμένη προσπάθεια συλλογής του εξαίρετου αυτού υλικού, το οποίο, αφού καταγραφεί, θα επιστραφεί στους ιδιοκτήτες τους. Πολλά θα κερδίσει η τοπική ιστορία από την έρευνα αυτή.
Η πόλη των Ιωαννίνων είχε την τύχη να αποτυπωθεί το παρελθόν της και σε πολλές εκδόσεις που κυκλοφόρησαν τα τελευταία χρόνια. ʼλλες ήταν κλασσικά φωτογραφικά λευκώματα, όπως «η Γιαννιώτικη Αρχιτεκτονική» του Βασίλη Μάργαρη, «τα Γιάννινα στο χώρο και το χρόνο» του Απόστολου Βερτόδουλου, καθώς και η πρόσφατη μνημειώδης έκδοση του Ριζαρείου Ιδρύματος «Ιωάννινα 1890-1950».
Σπάνιο και ενδιαφέρον φωτογραφικό υλικό υπάρχει, όμως, και σε πολλά άλλα βιβλία, ως συμπλήρωμα του κειμένου τους. Αξίζει να αναφερθούν τα «Γιάννινα» του Κώστα Νικολαϊδη, «Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική» της Δήμητρας Ρογκότη, «Περίπατοι στα Γιάννινα» του Δημητρίου Σαλαμάγκα και «Γιάννινα» του Κώστα Φωτόπουλου.
Επίσης παρέχουν σημαντική προσφορά στη διαχρονική παρουσίαση των Ιωαννίνων, οι δημοσιεύσεις της Παναγούλας Μπακόλα στον τοπικό τύπο για τα Πανδοχεία των Ιωαννίνων και τα Παραδοσιακά Επαγγέλματα (με σπάνιες φωτογραφικές μαρτυρίες), και το έργο της Νίτσας Σινίκη - Παπακώστα Παλιά Γιάννινα, στο οποίο η εξαίρετη καλλιτέχνιδα παρουσιάζει την παλαιά πόλη ζωγραφίζοντας με το πενάκι, με ένα μοναδικό τρόπο, που η φωτογραφία δεν μπορεί ποτέ να υποκαταστήσει.
Όσον αφορά τον πασίγνωστο Ελβετό φωτογράφο Φρεντ Μπουασονά και τα περίφημα λευκώματά του των αρχών του αιώνα, γίνεται ειδική αναφορά στις επόμενες σελίδες.
Μια άλλη πλούσια πηγή φωτογραφιών εποχής είναι τα επιστολικά δελτάρια (κάρτ-ποστάλ), που έχουν κατά καιρούς κυκλοφορήσει με θέματα από τα Γιάννενα. Οι γιαννιώτικοι εκδοτικοί οίκοι των Γ. Δημητριάδη και Ι. Ιωαννίδη, καθώς και η πρωτοπόρος των γραφικών τεχνών "Ασπιώτη -ΕΛΚΑ" της Κέρκυρας, άφησαν σπουδαία παρακαταθήκη στον τομέα αυτό.
Θα ήταν, ασφαλώς, περιττό να επαναληφτεί η δημοσίευση φωτογραφιών από τα ανωτέρω έργα στο κεφάλαιο που ακολουθεί. Γι' αυτό παρατίθενται φωτογραφίες που δεν περιλαμβάνονται σε αυτά. Εκτός από αυτές υπάρχουν και άλλες πολλές που θα δοθούν στην τόσο αναγκαία "Τράπεζα Ηπειρωτικής Φωτογραφίας", τη δημιουργία της οποίας ανήγγειλε ήδη ο Πρόεδρος του Ριζαρείου Ιδρύματος ʼγγελος Κίτσος.
Το υλικό που θα δει στη συνέχεια ο αναγνώστης προέρχεται από ιδιωτικά αρχεία και κυρίως από εκείνα των Τζίμη Τενεχτσή, Κώστα Κόκκα και ʼκη Ρωϊμπα, προς τους οποίους και απευθύνονται οι οφειλόμενες ευχαριστίες για την ευγενική τους βοήθεια.
Οι χρονολογίες που συνοδεύουν τις φωτογραφίες που ακολουθούν, πιθανόν να αφίστανται ελαφρώς της πραγματικότητας, αφού έχουν υπολογιστεί κατ' εκτίμηση από τον γράφοντα, μετά από αξιολόγηση των θεμάτων και σε σύγκριση με άλλες υπάρχουσες πηγές και μαρτυρίες.
|