23/03/2007
Η ζωγραφική - αγιογραφία με αφετηρία τους Χιονάδες και το Καπέσοβο

Τριαντάφυλλος Σιούλης © Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων

προεπισκόπηση εκτύπωσης

Η τέχνη της αγιογραφίας, κατ' εξοχήν εκκλησιαστική τέχνη, αλλά και της ζωγραφικής με την ευρύτερη έννοια, διακοσμητικής κατά κανόνα, γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη στον ευρύτερο Ηπειρωτικό χώρο και ειδικότερα στα χωριά Χιονιάδες της επαρχίας Κόνιτσας και Καπέσοβο του Ζαγορίου.

Οι Χιονιάδες

Το χωριό Χιονιάδες της επαρχίας Κόνιτσας, Διοικητικό Διαμέρισμα του Δήμου Μαστοροχωρίων σήμερα, ήταν φημισμένο για τους αγιογράφους του. Κυρίως τον 18ο και 19ο αιώνα, ακόμη και στις αρχές του 20ου αιώνα, οι αγιογράφοι του χωριού αυτού ταξιδεύουν σε όλα τα Βαλκάνια και αφήνουν αξιολογότατα έργα σε ναούς αλλά και σε κατοικίες. Ασχολούνται δηλαδή παράλληλα με την εκκλησιαστική ζωγραφική, την αγιογραφία (φορητές εικόνες, εικόνες τέμπλων, τοιχογραφίες), και με την λαϊκή - κοσμική ζωγραφική.
Εκείνο που κάνει ιδιαίτερη εντύπωση στα έργα τους είναι η επίδραση του ευρωπαϊκού μπαρόκ και του ροκοκό στη διακόσμηση σπιτιών και εκκλησιών, αλλά και η προσαρμοστικότητά τους στα εκάστοτε ρεύματα και ρυθμούς, φαινόμενο που δεν παρατηρείται μόνο στους Χιονιαδίτες ζωγράφους ούτε αποκλειστικά στη ζωγραφική. Θα λέγαμε ότι πολύ εντονότερο το φαινόμενο παρατηρείται στην ξυλογλυπτική.
Ειδικότερα όμως για τη ζωγραφική, η ευρεία ύπαρξη χαρακτικών προτύπων από το ευρωπαϊκό μπαρόκ και ροκοκό (λιθογραφίες και χαλκογραφίες) συνδέεται με την εμφάνιση και διάδοση ορισμένων μοτίβων, που με το χρόνο κυριαρχούν. Αυτά με τη σειρά τους αφομοιώνονται, αργά είναι αλήθεια και μετριάζονται από την έντονη παραδοσιακή αντίληψη. Η ευκινησία των μπαρόκ και ροκοκό διακοσμητικών στοιχείων, ο ρεαλισμός και η φυσιοκρατία, προσαρμόζονται πολύ εύκολα στο τοπικό λαϊκό χρώμα αλλά και στα παραδοσιακά βυζαντινά πρότυπα.
Αλλά και στη διακόσμηση των οικιών, οι ίδιοι αγιογράφοι – ζωγράφοι μας έχουν παραδώσει καταπληκτικά έργα με παραστάσεις από τη φύση, την παράδοση, την ιστορία.

Το Καπέσοβο

Το Καπέσοβο, ένα από τα παραδοσιακά χωριά του Ζαγορίου, είναι φημισμένο για τους αγιογράφους του. Η περίοδος ακμής των είναι ο 18ος και το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, ενώ η δράση τους απλώνεται σε περιοχές της δυτικής Μακεδονίας και του νομού Ιωαννίνων με τα σημερινά του όρια.
Αγιογραφούν φορητές εικόνες και εικόνες τέμπλων, κάνουν τοιχογραφίες σε καθολικά μονών και ενοριακούς ναούς, στηριγμένοι κυρίως στη μεγάλη Βυζαντινή παράδοση.
Η τέχνη τους θεωρείται από τις αξιολογότερες της συγκεκριμένης περιόδου στον Ορθόδοξο χώρο και τα ζωγραφικά σύνολα που μας παραδίδουν από τα πλέον ολοκληρωμένα, στηριγμένα στη παράδοση, χωρίς όμως να τους λείπει η πρωτοτυπία.
Οι δυτικές επιδράσεις στους Καπεσοβίτες αγιογράφους είναι περιορισμένες, αφομοιώνονται δε τόσο περίτεχνα στο συνολικό έργο, που δεν διακρίνονται σχεδόν καθόλου.

Σχετική βιβλιογραφία.