04/09/2007
ΓΕΝΙΚΑ

comitech

προεπισκόπηση εκτύπωσης

Στην περιοχή της Ηπείρου και ειδικότερα του νομού των Ιωαννίνων διέπρεψαν κατά τους προηγούμενους αιώνες οι μαστόροι της πέτρας. Έφτιαξαν περίφημα έργα και υπήρξαν δημιουργοί του συνόλου του δομημένου περιβάλλοντος. Έχτισαν παραδοσιακούς οικισμούς, γεφύρια, εκκλησίες, σπίτια, τζαμιά, μύλους, βρύσες κ.ά.
Οι ομάδες των Ηπειρωτών μαστόρων προέρχονταν κατά κανόνα από περιοχές της Κόνιτσας, τα γνωστά μαστοροχώρια, όπως η Βούρμπιανη και η Πυρσόγιαννη καθώς επίσης από τα χωριά Χιονάδες, Μόλιστα, Πεκλάρι (Πηγή), Κεράσοβο, Κορτίνιτσα (Νικάνωρ), Γκρισμπάνι (Ελεύθερο) αλλά και από τα χωριά των Τζουμέρκων όπως Πράμαντα, Μελισσουργοί, Κτιστάδες, Ραφταναίοι, Αμπελοχώρι, ʼγναντα, Γουργιανά, Κουκούλια, Γραικικό, Μιχαλίτσι, Χουλιαράδες, Πετροβούνι και Βαπτιστής.
Τα υλικά και ο τρόπος δομής όλων των έργων, εκκλησιαστικών αλλά και κοσμικών, σχετίζονται άμεσα.
Αυτό βέβαια οφείλεται στις περιφερόμενες συντροφιές των μαστόρων (μπουλούκια), που είναι οι ίδιοι οι οποίοι κτίζουν γεφύρια, τζαμιά, σπίτια ή εκκλησίες κ.λ.π. και μάλιστα σύμφωνα με τη συνήθεια του κάθε τόπου. Χρησιμοποιούν υλικά που βρίσκουν άφθονα στη φύση και τα προσαρμόζουν στο περιβάλλον.
Οι επιγραφές των καθολικών των Μονών ή των ενοριακών ναών ενώ αναφέρουν αρκετά στοιχεία για τους κτήτορες και τους αγιογράφους, δεν αναφέρονται καθόλου στους μαστόρους ή τους επικεφαλής των κατασκευών. Γι’ αυτόν κυρίως το λόγο και δεν γνωρίζουμε πολλά στοιχεία γι’ αυτούς και ονόματά τους.
Σε περιοχές όπως το Ζαγόρι και την ευρύτερη Ήπειρο δούλευαν κυρίως οι γειτονικοί Κονιτσιώτες μαστόροι που κατάγονταν από τα παλαιότερα και πιο φημισμένα μαστοροχώρια, τη Βούρμπιανη και την Πυρσόγιαννη. Στην όψιμη τουρκοκρατία φαίνεται ότι έκτιζαν και Τζουμερκιώτες ή δυτικομακεδόνες από το Ζουπάνι (Πεντάλοφος Κοζάνης). Τα ταξίδια ακολουθούν και τη φήμη των μαστόρων με ακτίνα δραστηριότητας, την περίοδο της τουρκοκρατίας, ολόκληρη τη Βαλκανική, τη Μικρά Ασία και όχι μόνο.
Μέσα από τα ισνάφια (μπουλούκια) των Ηπειρωτών μαστόρων και τις περιοδείες τους, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο, τη Βαλκανική χερσόνησο και το ʼγιο Όρος, η βυζαντινή τεχνική παράδοση και ικανότητα επιβίωσε, προσαρμοσμένη πάντα στις ειδικές τοπικές συνθήκες και στο πνεύμα της εποχής. Οι μαστόροι είναι αυτοί που αποφασίζουν για τα περισσότερα στοιχεία των έργων που καλούνται να κατασκευάσουν, όπως για παράδειγμα των ναών και όταν αναφέρονται «εις το παλαιόν ύφος» γνωρίζουν καλά την τυπολογία, τους τρόπους δομής και τις αρχιτεκτονικές μορφές των βυζαντινών ναών.
Τέλος τα νεότερα χρόνια (19ο αιώνα και πρώτο μισό του 20ου) οι μαστόροι της πέτρας με τα συνεργεία που διαθέτουν φτάνουν σε πολλές περιοχές του κόσμου, όπως για παράδειγμα Ασία, Αφρική κ.α.