06/09/2007
Ο ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΥΝΕΡΓΑ

comitech

προεπισκόπηση εκτύπωσης

Ο αργαλειός ήταν το βασικό σύνεργο για την υφαντική. Στα περισσότερα σπίτια υπήρχε ειδικός χώρος όπου στεγάζονταν ο αργαλειός, εργαλείο με το οποίο καλύπτονταν οι ανάγκες ένδυσης, υφασμάτων οικιακού εξοπλισμού κ.ά. Σπανιότερα, ελλείψει χώρου, ο αργαλειός λυνόταν το καλοκαίρι, εποχή που δεν ύφαιναν. Στις περιπτώσεις αυτές ο αργαλειός έπρεπε να στηθεί ξανά το χειμώνα.
Πρέπει να αναφερθεί εξαρχής ότι διακρίνονται διάφορα είδη αργαλειών: όρθιος, της μέσης ή της ζώνης, αργαλειός με το σχοινάκι. Ο πιο διαδεδομένος στον ελληνικό χώρο και κυρίαρχος στο Νομό Ιωαννίνων είναι ο χειροκίνητος καθούμενος αργαλειός, ο οποίος απαντάται σε πολλές παραλλαγές ακόμη και στην ίδια περιοχή. Οι παράγοντες που επιδρούν για τις ποικιλίες αυτές είναι οι τοπικές συνήθειες, οι επιθυμίες και ανάγκες της υφάντρας, ο διαθέσιμος χώρος, τα διαθέσιμα υλικά κυρίως η ξυλεία, και η φαντασία και γνώση του κατασκευαστή.
Στην πιο σταθερή του μορφή ο καθούμενος αργαλειός αποτελείται από τα παρακάτω μέρη. Το σταθερό πλαίσιο, ο σκελετός του, ονομάζεται σκαρί και πάνω σε αυτό εφαρμόζουν τα διάφορα λειτουργικά εξαρτήματα. Ο σκελετός στήνεται κυρίως σε δύο τύπους, σε σχήμα Π ή σε σχήμα Τ. Όταν πρόκειται για πιόσχημο σκελετό στήνονται οριζόντια δύο χοντρά πλαϊνά δοκάρια, τα μεριά ή σκάμνες και σε κάθε μερί τοποθετούνται δύο μικρότερα ξύλινα δοκάρια τα όρθια, που είναι και τα πόδια του αργαλειού. Στα όρθια υπάρχουν υποδοχές (αμασχάλες) για τα αντί και τα πισαντί. Στην κορυφή των ορθίων δύο οριζόντιοι δοκοί παράλληλες με τα μεριά, οι κορώνες, κάθονται περαστές επάνω στα όρθια συνδέοντας τα μπρος πίσω σχηματίζοντας ένα ανοικτό Π. Οι κορώνες έχουν εγκοπές τα χαρακώματα πάνω στα οποία κάθεται το πέταλο, δηλαδή το σύστημα του χτενιού. Τα δύο Π που πλαισιώνουν τον αργαλειό συγκρατούνται μεταξύ τους με κλειδιά, εγκάρσιες, οριζόντιες δοκούς που δένουν στερεά όλο το σκαρί. Είναι περαστά και κλειδώνουν, σφίγγουν με ξύλινες σφήνες ή πύρους.
Ο τύπος Τ ή Γ έχει μόνο δύο όρθιους στύλους. Το κύριο μέρος αποτελούν τα δύο πλαϊνά μεριά, χοντρά βαριά δοκάρια που σε κάθε τους άκρη έχουν ένα ποδαρικό ύψους 30-35εκ. στο μπρος και πίσω μέρος τους. Δύο οριζόντιες εγκάρσιες προς τα μεριά σανίδες ενώνουν τα δύο μεριά μεταξύ τους. Τέσσερις κοντές κουρούνες δύο μπρος και δύο πίσω περαστές μέσα στα μεριά χρησιμεύουν για την υποδοχή του αντιού και του πισαντιού. Σε αυτόν τον τύπο υπάρχει μόνο ένα κατακόρυφο όρθιο από κάθε πλευρά που είναι τοποθετημένο στη μέση περίπου των μεριών. Στο πάνω μέρος του ορθίου ένας κοντός βραγχίονας παράλληλος με το μεριά σχηματίζει ένα ικρίωμα σε σχήμα Γ ή Τ. Στον βραχίονα αυτό στον οποίο βρίσκονται τα χαρακώματα κρεμιούνται τα μιτάρια και το πέταλο.