06/09/2007
Ο ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΥΝΕΡΓΑ

comitech

προεπισκόπηση εκτύπωσης

Τα εξαρτήματα του αργαλειού είναι τα εξής:
1) Αντί: ξύλινος κύλινδρος που τοποθετείται στο μπροστινό μέρος του αργαλειού και γύρω από αυτόν τυλίγεται το υφαντό. Σε όλο το μήκος του φέρει αύλακα, συχνά διαμπερή, όπου στερεώνεται ένας πήχης για να συγκρατεί το στημόνι και να μην ξεφεύγει το υφασμένο πανί. Η άκρη του κυλίνδρου λέγεται κώλος του αντιού. Στην μία του άκρη καταλήγει σε χοντρό τετράγωνο κεφάλι με οπές για να εφαρμόζει ο σφίχτης.
2) Σφίχτης: κοντό παλούκι που δένεται σε μία από τις τρύπες του κεφαλιού του αντιού. Λειτουργεί σαν μοχλός. Όταν πιέζεται ο σφίχτης, γυρίζει το αντί, μαζεύεται το πανί και τεντώνεται το στημόνι. Ο σφίχτης στερεώνεται με σχοινί.
3) Καταδέτης: ξύλινη ή σιδερένια βέργα που δένεται πολύ κοντά στο αντί. Χρησιμεύει για το δέσιμο των κλωνιών του στημονιού και το καλό τέντωμα τους.
4) Πισαντί: είναι το πίσω αντί, όμοιο με το αντί. Δεν φέρει διαμπερή αύλακα, το κεφάλι του είναι δεξιά ή αριστερά ανάλογα με το πώς εξυπηρετεί την υφάντρα. Στο πισαντί τυλίγεται το στημόνι μετά το διάσιμο.
5) Γκάρδι: ξύλινη ή σιδερένια λεπτή βέργα που χρησιμοποιείται για να στερεώσει το στημόνι στο πισαντί.
6) Παναντί: είναι το πάνω αντί. Δεν απαντάται πάντα, αλλά σε ορισμένους μόνο καθούμενους αργαλειούς. Είναι ένα ακόμη δοκάρι παράλληλο με το πισαντί. Ενώ όμως το αντί και το πισαντί περιστρέφονται, το παναντί παραμένει σταθερό.
7) Πέταλο: είναι η ονομασία του συνόλου χτενιού, δηλαδή η βέργα του πετάλου, οι σπάθες, το χτένι και τα χτενόξυλα.
α) Βέργα του πετάλου: βέργα από όπου κρέμεται όλο το σύστημα του πετάλου.
β) Μπράτσα: είναι τα δύο πλαϊνά ξύλα που κρέμονται από την βέργα του πετάλου.
γ) Χτενόξυλα: είναι δύο και συνδέουν τις δύο σπάθες μεταξύ τους στο κάτω μέρος του πετάλου. Πρέπει να είναι βαριά για να βοηθούν την καλλίτερη αιώρηση του συστήματος.
δ) Χτένι: εφαρμόζει ανάμεσα στα χτενόξυλα. Αποτελείται από δύο βέργες τις αντηρίδες, ανάμεσα στις οποίες βρίσκονται δόντια σε ίσες αποστάσεις μεταξύ τους. Τα διάκενα ανάμεσα στα δόντια λέγονται θύρες. Το χτένι κρατά παράλληλες τις κλωστές του στημονιού, κανονίζει την απόσταση που θέλουμε να έχουν οι κλωστές του στημονιού μεταξύ τους, οδηγεί την σαΐτα και τέλος χρησιμεύει στο κτύπημα του υφαδιού και του υφαντού.
8) Μίτοι: μεμονωμένα μάτια ή θηλιές, το σύνολο των οποίων αποτελούν το μιτάρι.
9) Πατήθρες: ποδαρικά που βρίσκονται στο κάτω μέρος του αργαλειού, κάτω από το κάθισμα. Οι πατήθρες συνδέονται με τον αργαλειό με μία μιταρόβεργα και πατώντας τις ανεβοκατεβαίνουν τα μιτάρια και ανοίγουν τα στόματα των μιταριών.
10) Καρούλια: τροχαλίες συνήθως ξύλινες που χρησιμεύουν για την κίνηση των μιταριών πάνω κάτω.
11) Κάθισμα: το κάθισμα μπροστά από τον αργαλειό όπου κάθεται η υφάντρα.
12) Σταυρόβεργες: δύο βέργες λείες που μπαίνουν πριν το διάσιμο ανάμεσα στα κλωνιά του στημονιού. Διατηρούν την σταύρωση και τη σειρά του διασίματος σε όλη την διάρκεια της ύφανσης.
Εκτός από τα μέρη του αργαλειού είναι χρήσιμο να αναφερθούν και τα διάφορα σύνεργα που χρησιμοποιούνται κατά την ύφανση:



1) Mασούρια ή καλάμια
2) Σαΐτες: διευκολύνουν το πέρασμα του υφαδιού μέσα από το στόμα του στημονιού και επιταχύνουν την ύφανση. Έχουν διάφορα σχήματα αλλά στην Ήπειρο η πιο διαδεδομένη είναι η σαΐτα τύπου βάρκας.
3) Περαστήρι μιταριών: μεταλλικό τσιγκέλι επάνω σε λαβή που βοηθά στο πέρασμα των νημάτων του στημονιού μέσα από τα μάτια των μιταριών όταν τα μιτάρια είναι μεταλλικά.