06/09/2007
ΒΑΣΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΥΦΑΝΣΗΣ

comitech

προεπισκόπηση εκτύπωσης

Τα βασικά είδη ύφανσης ώστε στην συνέχεια να μπορούμε να κατανοήσουμε την εξελικτική πορεία της υφαντικής τέχνης της Ηπείρου και κυρίως του Ν. Ιωαννίνων. Για την ύφανση, βασικό εργαλείο την δομή του οποίου θα δούμε σε άλλο κεφάλαιο είναι ο αργαλειός. Επίσης απαιτούνται ένα σύστημα – στρώμα - από οριζόντια παράλληλα νήματα, το στημόνι, τα οποία είναι τεντωμένα κατά μήκος του αργαλειού και στερεωμένα μπρος πίσω, και ένα σύστημα- τα μιτάρια με την εξάρτησή τους- που ανεβοκατεβάζει τα νήματα του στημονιού κατά στρώματα δημιουργώντας ανοίγματα, τα στόματα του στημονιού, μέσα από όπου περνά η σαΐτα και το υφάδι.
) Ο αμπάς: Είναι το απλούστερο ύφασμα που παράγεται από τον αργαλειό. Είναι χονδρό και στενό. Το χρώμα του είναι το φυσικό, του προβάτου άσπρο ή μαύρο ή βαμμένο στο λουλάκι, το μπλε. Πρόκειται για ύφασμα γενικευμένης χρήσης. Η μετσοβίτικη παράδοση το ονομάζει a-bai. Η ιστορία του αμπά δίνεται στο εμπορικό λεξικό «Ερμής Κερδώος» και επιβεβαιώνεται η εκτεταμένη του χρήση στην Μεσόγειο. Ιδιαίτερη όμως είναι η σημασία του για τον πληθυσμό της υπαίθρου καθώς αντανακλά τον πολιτισμό του αγροτικού κόσμου και αποτελεί χαρακτηριστικό της παραδοσιακής παραγωγής και της κατανάλωσης κυρίαρχο στις αγορές του 16, 19ου αιώνα.
) Δίμιτο: πρόκειται για ύφασμα πιο περίπλοκης ύφανσης από το προηγούμενο. Σχηματίζεται με διπλή διάταξη στημονιού. Το νήμα οργανώνεται κατά το διάσιμο αλλά κυρίως στην συνέχεια της οργάνωσης του στημονιού ανάμεσα στα μιτάρια, τα καρούλια και τα πόδια. Τα μέρη του αργαλειού στα οποία θα αναφερθούμε διεξοδικά σε επόμενο κεφάλαιο, συγκεκριμένα τα μιτάρια, τα πόδια και το κτένι συνδέονται με τέτοιο τρόπο ώστε να ανοίγονται δύο οπές, σαν δύο στόματα, στον αργαλειό από όπου περνά το στημόνι και η σαΐτα αποδίδοντας πυκνό σκουτί. Το σύνολο των κλωστών χωρίζεται στα 4 μιτάρια. Δύο καρούλια συνδέουν τα μιτάρια με τα πόδια. Το πρώτο και το τρίτο μιτάρι συνδέονται με το πρώτο καρούλι το δεύτερο και το τέταρτο με το δεύτερο. Το πρώτο πόδι με το τέταρτο μιτάρι το δεύτερο με το τρίτο μιτάρι το τρίτο πόδι με το δεύτερο μιτάρι και το τέταρτο πόδι με το πρώτο μιτάρι. Τα πόδια συνδέονται με τα μιτάρια με τέτοιο τρόπο ώστε με το πάτημα των δύο μεσαίων ποδιών να σχηματίζει το στόμα που στην πολλαπλότητα των ανοιγμάτων δημιουργεί διαγώνια ύφανση. Οι κλωστές υφαίνονται ανά μία.
Κάλτσινο: για την δημιουργία του υφαντού αυτού, το στημόνι διασταυρώνεται από το διάσ ιμο. Η ύφανση γίνεται με την τοποθέτηση δυο κλωστών στο κάθε μιτάρι και δύο στο χτένι. Χρησιμοποιούνται τέσσερα μιτάρια ανά δύο δεμένα μεταξύ τους (το πρώτο με το δεύτερο και το τρίτο με το τέταρτο). Στο κάθε μιτάρι αντιστοιχούν δύο καρούλια. Για ύφασμα περίπου 70 εκ. συμπλέκονται περίπου 600 κλωστές και πέντε κεφάλια. Το αποτέλεσμα είναι μία ύφανση πυκνή καθώς οι κλωστές υφαίνονται ανά δύο. Για την δημιουργία του κάλτσινου απαιτούνται διπλάσιες κλωστές από ότι π.χ. στο δίμιτο. Τα κτένια τα περνούν ανά δύο και έτσι στο ίδιο πλάτος έχει διπλή πυκνότητα στιμονιού. Τέλος κατά την ύφανση δημιουργείται μια διαγώνια γραμμή. Είναι το συνηθέστερο πανί για τις μονόχρωμες γυναικείες φούστες.
5) Ριγέ: η ύφανση του βασίζεται στην απλή τεχνική του αργαλειού, δηλαδή το συνεχές πέρασμα του υφαδιού στο στημόνι με την σαΐτα αλλά επιπλέον η ανάμιξη των χρωμάτων δίνει το ριγέ. Η παράδοση θεωρεί το ριγέ ως το πρώτο διακοσμημένο υφαντό. Χρησιμοποιήθηκε για τα δευτερεύουσας σημασίας αντικείμενα. Το «μπέζι» υφαντό που χρησιμοποιείται βοηθητικά σε όλες τις εργασίες στρώνεται εύκολα, μεταφέρεται και είναι πάντα ριγέ. Το ριγέ χρησιμοποιήθηκε για είδη ρουχισμού, σπάργανα βρεφών, πίσω μέρος μαξιλαριού, ποδιές κ.ά.
τα υφαντά χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες που γίνονται για να καλύψουν τις ανθρώπινες ανάγκες. Είναι α) τα υφαντά είδη ιματισμού, δηλαδή τα ενδύματα και β) τα υφαντά για το σπίτι, δηλαδή που περιλαμβάνουν τα είδη οικιακού εξοπλισμού.