10/09/2007
ΥΦΑΝΤΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ

comitech

προεπισκόπηση εκτύπωσης

Η άλλη μεγάλη κατηγορία υφαντών περιλαμβάνει τα είδη οικιακού εξοπλισμού. Στην κατηγορία αυτή σώζονται αρκετά δείγματα σημείο που να μπορεί κανείς να σχηματίσει μία ολοκληρωμένη εικόνα της λειτουργίας του σπιτιού αλλά και των ιδιαιτέρων αναγκών που καθορίζονται από τους κοινωνικούς, γεωγραφικούς και ανθρωπολογικούς παράγοντες. Πρόκειται για μία μεγάλη ποικιλία καλυμμάτων δαπέδου, χαλιών, κουβερτών, φλοκατών, στρωσιδιών για τον τοίχο, το τζάκι, τα μπάσια, μαξιλάρια, βελέτζες, ιχράμια, μπάντες, πετσέτες κ.ά. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και τα υφαντά που γινόταν για τα ζώα, τα τσόλια, τα ταγάρια, χαράρια (σάκοι μεταφοράς) δισάκια, ταϊστάρια κ.ά.
Στα είδη οικιακού εξοπλισμού κυριαρχούν:
α) βελέντζες: βαρύ κλινοσκέπασμα και στρωσίδι, χοντρό υφαντό με την τεχνική του pouilli di moultou στην διακοσμημένη του επιφάνεια. Περασμένο αναγκαστικά από νερό. Κατά την ύφανση του οι κλωστές του υφαδιού εξέχουν δημιουργώντας είδος αραιού φλόκου. Είναι ιδιαιτέρως ζεστές, το κατεξοχήν χειμωνιάτικο στρωσίδι του σπιτιού.
Συνήθως τρία φύλα, τα δυο πλαϊνά διακοσμημένα ώστε όταν ενώνονται, ενώ το μεσαίο είναι μονόχρωμο. Μπορεί να είναι μονόχρωμη αλλά και διακοσμημένη. Χρώματα διακόσμησης κόκκινα, κίτρινα, πράσινα. Οι δυνατότητες είναι ανάλογες με τα μέσα π.χ. λουλάκι, φύλλα δέντρων. Υφαντό μεγάλης σημασίας ενδεικτικό κοινωνικής ευμάρειας και αναγνώρισης. Στημόνι 1,5 - 2 κιλά ανά φύλο, 12 κιλά υφάδι. Αρχικά ως σκέπασμα της οικογένειας, σε εποχές πλούτου στρώθηκε στην αγκώνα.
2) ιχράμι: σαν λέξη προέρχεται από το τούρκικο mihrab τάπητα προσευχής του μουσουλμάνου. Το έφεραν οι Οθωμανοί. Αρχικά υιοθετήθηκε από την άρχουσα τάξη και στην συνέχεια το πήραν οι υπόδουλοι. Υπάρχουν διάφορα είδη ιχραμιών: αγκώνα, για το μπάσι, για το κεφάλι.
α) ιχράμι αγκώνα: στρωσίδια καθιστικού. Δύο όμοια υφαντά γύρω από το τζάκι. Πάνω σε αυτό κοιμούνταν μέχρι τα τελευταία χρόνια το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Τα στρωσίδια του καθιστικού είναι τετράγωνα ή παραλληλόγραμμα, ενώ το εσωτερικό τους είναι μονόχρωμο συνήθως. Τα γιορτινά είναι με πολλά μοτίβα με εσωτερική μπορντούρα. Ποικίλουν σε πυκνότητα και σχέδια θέμα προσωπικής επιλογής. Στο τέλος του 19ου αιώνα υπάρχουν στρωσίδια με γιρλάντες. Στρωσίδι με γιρλάντα περασμένο από νεροτριβή ώστε να γίνεται χοντρότερο για χειμερινή χρήση. Η εξελιγμένη αυτή μορφή δεν αναίρεσε τις παλαιότερες, απλώς συνυπήρξε με αυτές.
β) ιχράμι κεφαλής: το φορούν οι γυναίκες το χειμώνα ριγμένο στην πλάτη. Διακοσμημένο με ζωγραφικά γεωμετρικά και ανάμικτα στοιχεία. Μπλε για την καθημερινή χρήση άσπρα και κόκκινα τα γιορτινά, η χρήση του ατονεί από το 1970.
3) μαξιλάρια: τοποθετημένα στα κρεβάτια των δωματίων σε οριζόντια παράθεση τέσσερα συνήθως στο καθένα, βασικό στοιχείο καθημερινότητας χαρακτηρίζει το εσωτερικό σπιτιού. Συνήθως 1μ. με 1,10 μ. μήκος και πλάτος 40εκ. υφαίνεται με μάλλινο ή πάνινο στημόνι, βαμβακερό νήμα. Το νήμα του μαξιλαριού ετοιμάζεται κατά το διάσιμο για να πετύχουν το απαιτούμενο πλάτος και στην επιθυμητή πυκνότητα του υφάσματος. Η πυκνότητα καθορίζεται από την πυκνότητα του κτενιού που για το μαξιλάρι είναι κανονικό και από το πάχος των νημάτων του στημονιού και του υφαδιού. Το στημόνι έχει τέσσερα κεφάλια, το υφάδι μονόχρωμο ή χρωματιστό είναι γνεσμένο με τσικρίκι. Η ανάποδη υφαίνεται ριγέ στο μονόχρωμο ύφασμα ή μονόχρωμη στα καθημερινά και όταν δεν επαρκούν τα χρώματα. Σε κάθε στρωσίδι αντιστοιχούν 8 μαξιλάρια. Αρχικά ήταν μεγάλα και σκούρα μπλε ή καφέ στο φυσικό χρώμα του μαλλιού, από batalliou με αραιές λεπτές χρωματιστές ρίγες. Ο αριθμός τους αυξήθηκε προοδευτικά από τους ανθρώπους της οικονομικής άνεσης. Σταθεροποιήθηκε στα τέσσερα στην πλάτη της αγκώνας. Οι φτωχοί έπαιρναν για προίκα 2 ή 3 ή και 4 μαξιλάρια και συμπλήρωναν αργότερα όταν μπορούσαν τον αριθμό τους.
4) μπερντές: υφαντό στρωσίδι. Δύο είδη: α) μπερντές της πόρτας: κάθετη χρήση στην πόρτα. Διακόσμηση καμάρας, παραπέμπει σε ανατολίτικη υφαντική. Υφαίνεται σε τρία φύλλα με υφάδι διαφορετικού χρώματος συνήθως κόκκινο, στη μέση με στημόνι και υφάδι ομοιόχρωμο διαφορετικού χρώματος συνήθως μπλε. Σταθερή αισθητική αλλά σταδιακά η χρήση του περιορίζεται.
β) μπερντές τζακιού: οριζόντια ύφανση, διακόσμηση. Διαιρείται σε δύο ζώνες μία κόκκινη και μία μπλέ (κάποτε και πράσινη) με μία ευδιάκριτη κλίμακα την καμάρα.
γ) μπάντα: παραλλαγή χωρίς καμάρα
5) κιλίμι: στρώνεται στο εσωτερικό του σπιτιού στο δάπεδο, διακρίνεται από το χαλί. Το χρησιμοποιούσαν στο δάπεδο στις περιπτώσεις που καθόταν επάνω σε αυτό. Ανατολικής προέλευσης η κατασκευή και η διακόσμηση του. Η εξάπλωση του συνδέεται με την ανέγερση σπιτιών με σανίδι στο πάτωμα. Τα σπίτια που μέχρι τις αρχές του αιώνα είχαν χώμα, όπου απαιτούνταν υφάσματα χοντρά χρησιμοποιούσαν μονόχρωμα κιλίμια στο χρώμα του προβάτου με γίδινο μαλλί και μαλλί προβάτου. Κάθε οικογένεια που ανέβαινε οικονομικά το αποκτούσε στα μεγέθη μεγάλων δωματίων, παίρνει στοιχεία και υιοθετεί μοτίβα και σχέδια, τα οποία αναπαράγει στην τοπική αισθητική και τεχνική εκδοχή.
6) χαλιά
7) πετσέτες
8) κεντήματα σπιτιού.
9) τσόλια: βοηθητικά υφαντά για διάφορες χρήσεις π.χ για τα ζώα.
10) ταγάρια: είδος υφαντών τσαντών, που χρησιμοποιούσαν στις μετακινήσεις αλλά και για καθημερινές πρακτικές ανάγκες, π.χ. μεταφορά φαγητού στις εργασίες τους.