Αναζητήστε στην Πύλη

Σύνθετη αναζήτηση
 
Αρχική 08 Φεβρουαρίου 2025
Πολιτισμός Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία Ήπειρος Σαγιάδα

Ο λόφος της Μαστιλίτσας στην πεδιάδα των εκβολών του Καλαμά
(Φωτογραφία: ΑΡΧΕΙΟ ΛΒ΄ ΕΠΚΑ)
ʼποψη της οχύρωσης
(Φωτογραφία: ΑΡΧΕΙΟ ΛΒ΄ ΕΠΚΑ)
Η ρωμαϊκή έπαυλη στις παρυφές του λόφου
(Φωτογραφία: ΑΡΧΕΙΟ ΛΒ΄ ΕΠΚΑ)
ʼποψη του ναού
(Φωτογραφία: ΑΡΧΕΙΟ ΛΒ΄ ΕΠΚΑ)
Αεροφωτογραφία οικισμού
(Φωτογραφία: ΑΡΧΕΙΟ ΛΒ΄ ΕΠΚΑ)
Πύλη στη νότια πλευρά της οχύρωσης
(Φωτογραφία: ΑΡΧΕΙΟ ΛΒ΄ ΕΠΚΑ)
Αρχαϊκό ειδώλιο γυναικείας μορφής από το ναό
(Φωτογραφία: ΑΡΧΕΙΟ ΛΒ΄ ΕΠΚΑ)
Αρχαϊκή οινοχόη από το νεκροταφείο της Μαστιλίτσας
(Φωτογραφία: ΑΡΧΕΙΟ ΛΒ΄ ΕΠΚΑ)
Αρχαϊκή κύλικα με παράσταση γοργόνειου – κτέρισμα τάφου
(Φωτογραφία: ΑΡΧΕΙΟ ΛΒ΄ ΕΠΚΑ)

Ήχοι - Βίντεο
Δεν υπάρχουν αρχεία ήχου και βίντεο.

Σχετικοί Σύνδεσμοι
Υπουργείο Πολιτισμού

Άλλα Αρχεία
Βιβλιογραφία
(Μέγεθος: 61 kb)  (Πηγή: Θεοδώρα Λάζου-Κασσιανή Λάζαρη)
Ιστορική αναδρομή Θεσπρωτίας
(Μέγεθος: 51 kb)  (Πηγή: Θεοδώρα Λάζου)
Οι σημαντικότερες αρχαιολογικές θέσεις του Ν. Θεσπρωτίας
(Μέγεθος: 276 kb)  (Πηγή: ΑΡΧΕΙΟ ΛΒ΄ ΕΠΚΑ)
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
Έλληνες Ευεργέτες
Παραδοσιακές διατηρητέες οικίες και κτίσματα Ηπείρου
Τα γεφύρια της Ηπείρου
Εκδόσεις για τα γεφύρια της Ηπείρου
Μουσείο Φώτη Ραπακούση
Φωτογραφικές Συλλογές
Καλλιτέχνες των Ιωαννίνων
Εκδηλώσεις
Λαογραφικά στοιχεία
Οικισμοί
Μουσικοχορευτική παράδοση
Επαγγέλματα
Χριστιανικά μνημεία
Μουσεία
Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία
Παραδοσιακές μορφές Τέχνης - Επαγγέλματα
Ιστορία
Μυθολογία
Θρησκεία
Λαογραφία - Ήθη / Έθιμα
Προσωπικότητες
Μουσειακά Αντικείμενα
Κάστρα - Πύργοι
Αρχιτεκτονική
Εβραικά Μνημεία
Ισλαμικά Μνημεία
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ
Ήπειρος
ʼνω Λούρος και δυτικό Ξηροβούνι
Γραμμενοχώρια
Δωδωνοχώρια
Ζαγόρι
Ηγουμενίτσα
Ιωάννινα
Καμποχώρια
Κατσανοχώρια
Κόνιτσα
Κουρέντα Ντουσκάρα
Λάκκα Σουλίου
Μέτσοβο
Νομός Πρεβέζης
Παραμυθιά
Παραπόταμος
Πέρδικα
Πωγώνι
Σαγιάδα
Σύβοτα
Τα χωριά του Περιστερίου
Τζουμέρκα
Φιλιάτες
Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία: ΥΠΟΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ολες οι κατηγορίες

27/11/2007
Αρχαιολογικός χώρος Μαστιλίτσας

Θεοδώρα Λάζου

© ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ-ΛΒ΄ ΕΠΚΑ
προεπισκόπηση εκτύπωσης

Ιστορική αναδρομή –Ταύτιση θέσεων
Ο λόφος της Μαστιλίτσας δεσπόζει της παράκτιας πεδιάδας του ποταμού Καλαμά, μεταξύ του όρμου Σαγιάδας και του βουνού «Μαυρονόρος», βόρεια των σημερινών εκβολών του ποταμού. Η καίρια θέση του λόφου, που εξασφαλίζει άμεση εποπτεία της πεδιάδας και της θαλάσσιας οδού κατά μήκος της ακτογραμμής από τη Χερσόνησο της Λυγιάς μέχρι τους όρμους βόρεια της Σαγιάδας, προσέλκυσε από νωρίς το ενδιαφέρον για εγκατάσταση. Στην κορυφή και τις πλαγιές του λόφου έχουν εντοπιστεί τέσσερις (4) αρχαίες θέσεις, που καλύπτουν στο σύνολό τους μία μακρά περίοδο χιλίων και πλέον ετών, από τους αρχαϊκούς μέχρι και τους ρωμαϊκούς χρόνους (6ος αι. π.Χ. - 3ος αι. μ.Χ.).

Ιστορία της έρευνας
Ο οικισμός στο λόφο της Μαστιλίτσας εντοπίστηκε μόλις το 1979. Μία δεκαετία αργότερα πραγματοποιήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων μία πρώτη τοπογραφική και σχεδιαστική αποτύπωση, ενώ οι αρχαιολογικές έρευνες συνεχίστηκαν το 1994 στο εσωτερικό του οικισμού, φέρνοντας στο φως κτιριακά λείψανα.
Το 1989 εντοπίστηκε, επίσης, η ρωμαϊκή βίλα στους δυτικούς πρόποδες του λόφου και το 1998, ύστερα από πυρκαγιά που ξέσπασε στην περιοχή και κατόπιν υπόδειξης κατοίκων της Σαγιάδας εντοπίστηκαν τάφοι στις βόρειες υπώρειες του λόφου. Το 2000 εντοπίστηκε κτίριο στη νότια πλευρά του λόφου, το οποίο, όπως διαπιστώθηκε από την ανασκαφική έρευνα που ακολούθησε, πρόκειται για ιερό των αρχαϊκών χρόνων.

Περιγραφή του χώρου
Ο οχυρωμένος οικισμός βρίσκεται σε στρατηγική θέση στην κορυφή του υψώματος και αποτελεί την αρχαιότερη, ίσως, οχυρωμένη εγκατάσταση του θεσπρωτικού χώρου, δεδομένου ότι η ίδρυσή του τοποθετείται τουλάχιστον στα τέλη του 6ου αι. π.Χ.
Τα τείχη του οικισμού σώζονται σε αρκετά καλή κατάσταση στη νότια και νοτιοανατολική πλευρά, ενώ στις υπόλοιπες πλευρές παρουσιάζουν εκτεταμένες φθορές. Είναι ιδιαίτερα ισχυρά, κατασκευασμένα κατά το αμελές ψευδοϊσόδομο σύστημα, με πλάτος που κυμαίνεται γύρω στα 3 μ., ενώ ενίοτε φτάνει και τα 3,80 μ. Τρεις πύλες είναι ορατές στην οχύρωση, μία στη νότια πλευρά του λόφου, όπου και το καλύτερα διατηρημένο τμήμα των τειχών, μία στη δυτική πλευρά προσανατολισμένη προς τη θάλασσα και μία στα ανατολικά προς την κατεύθυνση του κάμπου.
Στο εσωτερικό της οχυρωμένης ακρόπολης είναι ορατά διάφορα κτιριακά κατάλοιπα, όπως θεμελιώσεις κτιρίων και κατώφλια. Διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη, πηγάδια και αποχετευτικοί αγωγοί λαξευμένοι στο φυσικό βράχο συμπληρώνουν την εικόνα του οικισμού.
Εξωτερικά των τειχών, στη βορειοδυτική πλευρά του οικισμού έχουν εντοπιστεί συλημένοι κιβωτιόσχημοι τάφοι, ενώ στη νότια πλευρά, κοντά στην πύλη, ένα μικρό τετράγωνο οικοδόμημα αναφέρεται ως ταφικός περίβολος
Λίγα μέτρα χαμηλότερα στην πλαγιά, σε έξαρμα του λόφου στα βορειοανατολικά του τειχισμένου οικισμού, οι πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες έχουν φέρει στο φως κτίριο εξωτερικών διαστάσεων 13,50×9,50 μ., κατασκευασμένο από μεγάλους ανισομεγέθεις γωνιόλιθους με αρκετά επιμελημένη λάξευση. Το κτίριο αποτελείται από ένα μικρό κεντρικό χώρο, γύρω από τον οποίο σχηματίζονται τέσσερις στενόμακρες πτέρυγες, στεγασμένες κατά πάσα πιθανότητα, όπως φαίνεται από τη μεγάλη ποσότητα κεραμιδιών στέγης που βρέθηκαν. Η θέση του κτιρίου εκτός των τειχών, η επιμελημένη τοιχοποιία του και η αρχιτεκτονική του δομή καθώς και τα πλούσια ευρήματα από το στρώμα καταστροφής του οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για κτίριο λατρευτικού χαρακτήρα, η περίοδος χρήσης του οποίου χρονολογείται από τους ύστερους αρχαϊκούς χρόνους μέχρι την ελληνιστική περίοδο.
Στο βορειοανατολικό τμήμα του λόφου της Μαστιλίτσας έχουν ανασκαφεί εικοσιένα κιβωτιόσχημοι τάφοι διατεταγμένοι κυρίως σε δύο μεγάλες συστάδες, καθώς και διάφοροι μεμονωμένοι. Οι περισσότεροι ήταν κατεστραμμένοι καθώς είχαν συληθεί σε μία παλαιότερη περίοδο. Η χρονολόγηση των τάφων βάσει των ευρημάτων τοποθετείται στην ύστερη αρχαϊκή - πρώιμη κλασική εποχή, μία περίοδο που φαίνεται να συμβαδίζει με τη περίοδο χρήσης του οχυρωμένου οικισμού.
Στις παρυφές του λόφου, στον κάμπο, δίπλα σχεδόν στις σύγχρονες εκβολές του Καλαμά, η αρχαιολογική έρευνα αποκάλυψε ρωμαϊκή βίλα, διαστάσεων 23×16 μ., η οποία κατασκευάστηκε στο δεύτερο μισό του 2ου αιώνα π.Χ. και φαίνεται ότι ήταν σε χρήση ως και τα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα.
Αποτελείται από μία μικρή κεντρική υπαίθρια αυλή που γειτνιάζει με μεγάλους αποθηκευτικούς και εργαστηριακούς χώρους (όπως μαγειρείο με κεντρική ορθογώνια εστία), καθώς και επίσημα δωμάτια με επιμελημένα δάπεδα και τοίχους επενδυμένους με ερυθρού χρώματος ασβεστοκονίαμα. Εκτός από τις αγνύθες και την άφθονη χρηστική κεραμική που βρέθηκε κατά την ανασκαφή του κτιρίου, η παρουσία επείσακτης κεραμικής και νομισμάτων της Κέρκυρας και του Κοινού των Θεσσαλών επιβεβαιώνει τις εμπορικές επαφές με ανατολή και δύση.