27/11/2007
Αρχαιολογικός χώρος Πύργου Ραγίου

Θεοδώρα Λάζου © ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ-ΛΒ΄ ΕΠΚΑ

προεπισκόπηση εκτύπωσης

Ιστορικές μαρτυρίες – Ταύτιση θέσης
O αρχαιολογικός χώρος καταλαμβάνει θέση φυσικά οχυρή, προσφέροντας παράλληλα εποπτεία των θαλασσίων οδών και της ενδοχώρας σε ακτίνα αρκετών χιλιομέτρων. Η θέση μνημονεύεται από το Ν. Ηammond και το Σωτ. Δάκαρη. Η προνομιούχος -από άποψη φυσικού κάλλους και φυσικής οχύρωσης- θέση προσήλκυσε το ανθρώπινο ενδιαφέρον από την προϊστορική ήδη περίοδο έως τα νεότερα χρόνια.
Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. οχυρώθηκε με ισχυρό ισοδομικό τείχος και αποτέλεσε τμήμα της «Κερκυραϊκής Περαίας», της βάσης που, σύμφωνα με το Θουκυδίδη, ίδρυσαν οι Κερκυραίοι στην ακτή της Θεσπρωτίας και στην οποία κατέφυγαν οι εκδιωχθέντες ολιγαρχικοί του νησιού κατά τον Κερκυραϊκό εμφύλιο πόλεμο το 427 π.Χ. Το μικρό φρούριο του Πύργου, καθαρά στρατιωτικού χαρακτήρα, λειτουργούσε κατά πάσα πιθανότητα ως προπύργιο του γειτονικού οικισμού της χερσονήσου της Λυγιάς.
Σε αντίθεση με την αρχαιότητα, όπου ο χώρος δεν πρέπει να αποτελούσε τόπο μόνιμης εγκατάστασης, την Οθωμανική περίοδο ο χώρος κατοικήθηκε πιο συστηματικά. Την περίοδο αυτή χρονολογείται το σύνολο των τοίχων από ξερολιθιά που σώζονται εντός των τειχών και ο μεγάλος αριθμός οικημάτων, μεταξύ των οποίων περίοπτη θέση καταλαμβάνει το κτίριο του Πύργου, που κατασκευάστηκε επάνω στο βόρειο πύργο της αρχαίας οχύρωσης, για τις ανάγκες της τοπικής φρουράς.

Η ιστορία της αρχαιολογικής έρευνας
Η διερεύνηση του χώρου άρχισε τη δεκαετία του 1970, ενώ οι ανασκαφικές έρευνες, που διενεργήθηκαν τις δεκαετίες του ΄80 και του ΄90, έφεραν στο φως ευρήματα που επιβεβαιώνουν τη διαχρονική κατοίκηση της θέσης.
Ο Πύργος διατηρούταν, σύμφωνα με μαρτυρίες, σε σχετικά καλή κατάσταση έως το 1951, οπότε χτυπήθηκε από κεραυνό. Έκτοτε η κατάσταση διατήρησής του χαρακτηριζόταν κρίσιμη. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις σημαντικές δυνατότητες αξιοποίησης του αρχαιολογικού χώρου, αποτέλεσε την αφορμή για ένταξη της ανάδειξής του στο πρόγραμμα INTERREG II του Β΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 2001 και έκτοτε ο χώρος λειτουργεί ως επισκέψιμος.

Περιγραφή του χώρου
Πρόκειται για ένα μικρό, καθαρά στρατιωτικού χαρακτήρα, φρούριο έκτασης τριών στρεμμάτων. Χρονολογείται στον 5ο αιώνα π.Χ. και αποτελεί την αρχαιότερη σωζόμενη οχύρωση του θεσπρωτικού χώρου, σύγχρονη με το γειτονικό οικισμό της χερσονήσου της Λυγιάς, με τον οποίο συνδέεται άμεσα.
Η οχύρωση του φρουρίου του Πύργου είναι ιδιαίτερα ισχυρή και επιμελημένη και το πάχος της φτάνει τα 3,70 μ. Στο μεγαλύτερο τμήμα της ακολουθεί το ισοδομικό σύστημα. Μικρό μόνο τμήμα του τείχους κατασκευάστηκε σύμφωνα με το πολυγωνικό σύστημα τοιχοποιίας και ίσως αποτελεί ανακατασκευή των υστεροκλασικών ή ελληνιστικών χρόνων. Το σωζόμενο ύψος του τείχους στη βόρεια και δυτική πλευρά ξεπερνά τα 4 μ. Η αμυντική του ικανότητα ενισχύεται από ορθογώνιους πύργους και θλάσεις. Η κύρια πύλη βρίσκεται στη νότια πλευρά της οχύρωσης και έχει πλάτος 7 μ., ενώ μία δεύτερη βοηθητική πυλίδα βρίσκεται δίπλα ακριβώς από τον ισχυρότερο βόρειο πύργο της οχύρωσης.
Ο στρατιωτικός χαρακτήρας της θέσης κατά τους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους μαρτυρείται από την απουσία κτισμάτων που δηλώνουν μόνιμη κατοίκηση και από την ύπαρξη μίας εντυπωσιακού μεγέθους δεξαμενής για τη συλλογή των όμβριων υδάτων, χαρακτηριστικής σε οχυρώσεις.
Σε έναν από τους βράχους στα νοτιοανατολικά του περιτειχισμένου χώρου υπάρχει ορθογώνιο λάξευμα, το οποίο, λόγω του σχήματος και του επιβλητικού του μεγέθους, ονομάστηκε στα νεότερα χρόνια «θρόνος του αγά». Στην πραγματικότητα τόσο ο χρόνος κατασκευής του όσο και ο σκοπός τον οποίο εξυπηρετούσε παραμένουν ακόμη άγνωστα.
Στην τελευταία περίοδο κατοίκησης του χώρου, στα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης ανήκει το σύνολο των διάσπαρτων στο χώρο νεότερων περιβόλων και τοίχων από ξερολιθιά, καθώς και ο Πύργος που κατασκευάστηκε επάνω στο βόρειο πύργο της αρχαίας οχύρωσης. Το κτίριο αυτό ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο της κούλιας, ιδιαίτερα διαδεδομένο στον ελλαδικό αλλά και τον ευρύτερο βαλκανικό χώρο κατά την οθωμανική περίοδο. Στα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα από την περιοχή της Θεσπρωτίας συγκαταλέγονται η κούλια στην Παραμυθιά και τα πυργόσπιτα της Μαζαρακιάς.