13/02/2008
ΑΝΩ ΚΑΛΑΜΑΣ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ

comitech1 comitech1

προεπισκόπηση εκτύπωσης

Μονή Σωσίνου

Σε μια στρατηγική θέση που ελέγχει όλα τα περάσματα, λίγο πριν την είσοδο του ʼνω Παρακάλαμου, δυο χιλιόμετρα χωματόδρομος όλο στροφές και εκπλήξεις μας ανεβάζει στη μονή Σωσίνου, κρυμμένη μέσα σε πυκνή βλάστηση. Η θέα προς την σιωπηλή κοιλάδα του Καλαμά και τις διαδοχικές οροσειρές στο βάθος είναι υποβλητική. Σώζονται το καθολικό, έχει ανακαινισθεί η στέρνα, με τετράρηχτη στέγη, το αρχονταρίκι, και έχει επισκευαστεί ο εξωτερικός τοίχος των ερειπωμένων κελιών. ΄Εντονος ο φρουριακός χαρακτήρας. Η μονή ήταν το καταφύγιο των γύρω χωρικών σε ώρες κινδύνου. Φιλοξένησε και πρόσφυγες από τα Ιωάννινα , μετά την μεγάλη πυρκαϊά του 1820. Το καθολικό χτισμένο το 1598,κατά την αγιορείτικη παράδοση, με τρούλο και πλάγιους χορούς, θυμίζει πολύ αυτό της μονής Πατέρων.
Οι τοιχογραφίες είναι έργο των ζωγράφων Δημήτριου και Χριστόδουλου και είναι του 1832. (από κάτω το αρχικό στρώμα του 1602). Υπόγειοι χώροι και κρυψώνες αφήνουν την φαντασία να καλπάσει. Οι σχιστόπλακες της στέγης του καθολικού έχουν αντικατασταθεί από βυζαντινά κεραμίδια. Διατηρητέο μνημείο.
Γιορτάζει στις 25 Μαρτίου με πανηγύρι και μουσικά συγκροτήματα από τον Παρακάλαμο.
Επισκέψιμη. Τα κλειδιά έχουν οι εκκλησιαστικοί επίτροποι στον Παρακάλαμο.

Παλαιοχριστιανική θέση Αγ. Γεωργίου Δολιανών

Στη θέση (Ν)οπάγια του Αγίου Γεωργίου Δολιανών, η 8η Εφορεία Βυζαντινών Μνημείων έχει αποκαλύψει, λίγα μέτρα από τις όχθες του Καλαμά, παλαιοχριστιανική βασιλική του 5ου-6ου αιώνα με εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά δάπεδα

Μονή Βελλάς

2 χλμ από το Καλπάκι, στο δρόμο προς Χρυσορράχη και Βροντισμένη, μέσα από πυκνή βλάστηση, προβάλλει η επιβλητική μονή Βελλάς. ʼγνωστη η χρονολογία ίδρυσής της , τοποθετείται, από τους ειδικούς, με βάση κάποια αρχιτεκτονικά στοιχεία του καθολικού της ανάμεσα στον 11ο και 12ο αιώνα. Εξαιρετικές οι τοιχογραφίες του 1745, έργα των ζωγράφων Αναστασίου και Ιωάννη. Αξιοπαρατήρητη η παρουσία των αρχαίων ελλήνων σοφών στον νάρθηκά της. Εντυπωσιακή η αγιογράφηση των αίνων με τα τέρατα και τον ζωδιακό κύκλο στον θόλο του νάρθηκα. Θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο της περιοχής, γνώρισε μεγάλη ακμή ως τα μέσα του 19ου αιώνα για να ξαναβρεί την λάμψη της το 1911, όπου ο τότε μητροπολίτης Βελλάς και Κονίτσης, ο κατόπιν και Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Σπυρίδων ίδρυσε το περίφημο ιεροδιδασκαλείο, το οποίο λειτούργησε ως το 1977. Σήμερα, λειτουργεί Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή και ενιαίο λύκειο.
Διατηρητέα.
Επισκέψιμη.
Γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου παρότι είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Οι καταπράσινοι λόφοι της καταφύγιο θηραμάτων.
300 μ. βορειοδυτικά , ένα παλιό βασιλικό ενδιαίτημα φιλοξενεί τους ποιμένες του αγροκτήματος της μονής. 1 ώρα με τα πόδια πάνω από την μονή τα ερείπια της βυζαντινής Βελλάς.



Μονή Μακραλέξη

Ένας χωματόδρομος από το χωριό Αγία Μαρίνα (1 ώρα πορεία), οδηγεί στην Μονή Μακραλέξη της Κάτω Λάβδανης. Είναι επίσης προσπελάσιμη με 4Χ4 από την Κάτω Λάβδανη με χωματόδρομο. Λέγεται ότι το 1605 χρηματοδότησε την κατασκευή του Ζαλογγογέφυρου, πάνω στον παραπόταμο του Καλαμά Ζαλογγίτικο, στον δρόμο Ιωαννίνων – Παραμυθιάς - Ηγουμενίτσας. Της αποδίδεται επίσης και η χρηματοδότηση του γεφυριού της Βροσίνας. Σώζονται τμήμα κελιών στην βορειοδυτική πλευρά και το καθολικό, χτισμένο το 1585, πιθανόν στη θέση παλαιότερου ναού του 11ου αιώνα ιδρυμένο σύμφωνα με την παράδοση από τον ιερομόναχο Διονύσιο. Το κατάγραφο εσωτερικό υπογράφουν οι λινοτοπίτες αγιογράφοι Νικόλαος και Μιχαήλ. Τον νάρθηκα έχει ιστορήσει τον 19ο αι. ο ζωγράφος Βασίλειος από το Μπαμπούρι. Το βημόθυρο του ναού και δυο εικόνες του 1593 (Χριστός ένθρονος και Παναγία Βρεφοκρατούσα ένθρονη) εκτίθενται στο Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων. Η μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.

Μονή Προφήτη Ηλία Παηδονίας

Πάνω από τον οικισμό Παηδονιά του ʼνω Παρακάλαμου μετά από δύσκολη ανηφορική πορεία 20 λεπτών και με σημείο εκκίνησης την εκκλησία Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, βρισκόμαστε στην μονή του προφήτη Ηλία με τις μοναδικής ομορφιάς αγιογραφίες της.

Μονή Αγίου Αθανασίου Μπογδόριανης (ʼνω Παρακάλαμος)

Λίγο πριν τον ʼνω Παρακάλαμο στα δεξιά. Χωματόδρομος. Ανάβαση με τα πόδια.

Μνημεία Ιδροκίνησης

Νερόμυλοι υπό αναστήλωση στους Κουκλιούς, στην Σιταρία και στην Ιερομνήμη.
Νεροτριβές, που ακόμη λειτουργούν, στο Καλπάκι.