Τριαντάφυλλος Σιούλης © Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων

εκτύπωση θέματος

Πολύ σημαντικές πληροφορίες για ονόματα Χιονιαδιτών αγιογράφων, συγγένειες μεταξύ τους, αλλά και περιοχές που αυτοί δραστηριοποιούνταν μας παρέχουν οι επιγραφές που σώζονται. Ενδεικτικά θα αναφερθούμε σε μερικές απ’ αυτές, αφού ο αριθμός τους είναι μεγάλος.
Σε μια από τις παλαιότερες που διασώζονται (1770), διαβάζουμε τα ονόματα των Κωνσταντίνου, Μιχαήλ και Μιχαήλ. Πιο συγκεκριμένα στην υπέρθυρη επιγραφή της εισόδου δυτικά του κύριου ναού της Μονής ʼβελ στη Βήσσανη Ιωαννίνων, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου διαβάζουμε: «ΑΝΗΓΕΡΘΙ ΕΚ ΒΟΘΡΟΥ ΚΕ ΥΣ(Τ)ΟΡΙΘΙ Ο ΘΗΟC ΚΕ ΠΑΝCΕΠΤΟΣ (ΝΑΟC) / ΟΥΤΟC ΤΗC ΥΠΕΡΑΓΙΑC ΕΝΔΟΞΟΥ ΔΕCΠΗΝΗC ΗΜΩΝ Θ(ΕΟΤΟΚΟ)Υ ΚΕ ΑΥ / ΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑC ΑΒΕΛΗ ΟΝΟΜΑΤΗ ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟC / Κ(ΥΡΙΟ)Υ Κ(ΥΡΙΟ)Υ ΠΑΥCΙΟΥ ΚΑΙ ΔΗΑ CΙΝΔΡΟΜΗC ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΥΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ / ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ CΕΡΑΦΙΜ ΗΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ / ΑΝΘΙΜΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΘΕΟΦΑΝΗ / ΗΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΚΕ ΔΗΑ ΕΞΩΔΟΥ ΔΕΟΝΗCΙΟΥ ΥΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ / ΤΟΥ ΠΟΤΕ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΔΙΑ ΧΙΡΟC ΚΟΝΣΑΝΤΗΝΟΥ – ΜΙΧΑΥΛ – ΜΙΧΑΙΛ / Ε(Κ) ΚΟΜΗC ΧΙΟΝΑΔΟΥC / κατά τω 1770 υουνίου 25».
Στο ναό του Προφήτη Ηλία στο Πλαίσιο Θεσπρωτίας διαβάζουμε: «ΙΣΤΟΡΗΘΗ Ο ΘΕΙΟΣ ΟΥΤΟΣ ΚΑΙ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΥΣΕΒΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΠΛΕΣΙΒΙΤΣΗΣ 1859 ΙΟΥΝΙΟΥ 8 ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΤΩΝ ΑΥΤΑΔΕΛΦΩΝ ΜΑΤΘΑΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΥΙΟΥ ΑΥΤΟΥ: εκ κώμης Χιονιάδες εκ της επαρχίας του αγίου Βελλάς».
Την ίδια ομάδα των τριών συναντάμε την ίδια χρονιά και στο ναό Αγίου Γεωργίου Κλεισούρας Πρέβεζας: «ΑΥΤΗ Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΙΕΡΑ ΙΣΤΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΙΕΡΟΤΑΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΥΗΜΕΡΕΥΟΝΤΟΣ ΙΩ ΙΕΡΕΟΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΥΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΤΟΥ ΓΕΩΡΓΑΚΗ ΚΑΙ ΙΩ Σ(;)ΩΤΗΡΙΚΑ εξωδ ΙΣΤΟΡΕΙΘΗ ΔΕ ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΤΩΝ ΑΥΤΑΔΕΛΦΩΝ ΜΑΤΘΑΙΟΥ ΚΑΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ κωράποστόλην (μάλλον: και Αποστόλην) ΕΚ ΚΩΜΗΣ ΧΙΟΝΙΑΔΕΣ εκ της επαρχίας του αγίου Βελλάς 1859 απριλίου 22».
Οι ζωγράφοι Ματθαίος και Κωνσταντίνος ήταν δύο από τους πέντε ζωγράφους αδελφούς, υιούς του επίσης ζωγράφου Γεωργίου (Τζώτζου) Ζήκου από την οικογένεια (φάρα) των Πασχαλάδων. Οι δύο αυτοί ζωγράφοι έχουν ιστορήσει κι άλλους ναούς και έχουν ζωγραφίσει πολλές εικόνες, μερικές φορές μαζί και με τα άλλα μέλη της οικογένειάς τους. Ο Αποστόλης, που αναγράφεται με μικρά γράμματα, ήταν γιος του Ματθαίου και μόλις 15 χρονών όταν γράφτηκαν οι επιγραφές. Έζησε από το 1844 ως το 1918.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι υπογράφουν δύο τόσο μεγάλα έργα την ίδια χρονική περίπου περίοδο.
Στο ναό Ευαγγελιστρίας στο Κομπότι ʼρτας το 1876, όπου σε Δεσποτική εικόνα με τον Χριστό ένθρονο ως Μέγα Αρχιερέα διαβάζουμε: «Διά χειρός Δημητρίου, Ἀποστόλου, Χριστοδούλου, καὶ Σωκράτους, Χιοναδιτών. Ἐπαρχία Βελᾶς» «Ἱστορίθησαν τὰ παρόντα Δεσποτικά» «Ἀφιέρωμα Στράτου Παπ. Ρίζου 1876».
Σε Δεσποτική εικόνα με την Θεοτόκο Βρεφοκρατούσα του Ιερού Ναού Αγίας Παρασκευής στη Μηλόβιστα Σκοπίων (FYROM) διαβάζουμε: «Διά χειρός Σωκράτους Ματθαίου και Χριστοδούλου και Θωμά Αναστ. εκ κώμης Χιονάδων 1892».
Σε Δεσποτική εικόνα με τον ʼγιο Γεώργιο του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος διαβάζουμε: «Διά χειρός Σωκράτους Ματθ. Χιονιαδίτου 1900».
Ανάλογες είναι οι επιγραφές και στην κοσμική ζωγραφική των Χιονιαδιτών ζωγράφων. Διαβάζουμε για παράδειγμα στην οικία Βασδέκη στο Σκαμνέλι : «1857 Μαΐου: 9. Διά χειρός Γεωργίου Κ΄΄ Χιονιαδίτου ευχομένου τω οικοδεσπότη υγεία, ευτυχία» ή στην οικία Σταμάτη στην Αρίστη: «επεσκευάσθη και εχρωματίσθη το δόμα τόδε / διά χειρός Γεωργίου Νικολάου Χιονιαδίτου και δαπά /νης του κυρίου Νικολάου του και δεσπότου όλου /του οίκου. /. Τη 15 Ιουλίου του 186 τρία.»
Εκείνο που έχουμε να παρατηρήσουμε είναι πως στα έργα τους πέρα από το όνομά τους και τη συγγένειά τους, όπως «των αυταδέλφων», σημειώνουν και τον τόπο καταγωγής τους: «εκ κώμης Χιονιάδες», «εκ Χιονιάδων», «από χωρίον Χιονιάδες», «εκ Χιονιάδες», «Χιονιαδίτου», «Χιονιαδίτη», «Χιονιάδες», «από Χιονιάδες της επαρχίας του Αγίου Βελλάς», αλλά και τη φυλή τους, όπως υπογράφει ο Παγώνης το 1802 στην Αγία Μαρίνα Κισσού στο Πήλιο «Χειρ δωρεούντος παγούνι κωσταντί χιωνιαδύτι εκ φυλής πασχαλάδες», ή όπως φαίνεται και αλλού δίπλα στα ονοματεπώνυμά τους «εκ της γενεάς Πασχαλάδων», «εκ της γενεάς Τσατσαίων Πασχαλάδων» ή «Μαρινάς».

Σχετική βιβλιογραφία.