comitech

εκτύπωση θέματος

Αυτά που κοινά αναφέρονται ως ενδύματα χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες α) τα γυναικεία και β) τα ανδρικά. Κάθε ενδυμασία μπορεί να δηλώνει: α) κοινωνική θέση (π.χ. αρραβωνιασμένης, παντρεμένης, νεόνυμφης, χήρας κ.ο.κ., β) ποιότητα και αισθητική κάθε περιοχής (καθημερινή, γιορτινή νυφική), γ) κοινωνική τάξη (αστική, χωρική). Τα ενδύματα μεταφέρουν εικαστικά πληροφορίες για την κοινωνική και προσωπική ταυτότητα των ανθρώπων. Σε αυτά παρατηρείται αργή εξέλιξη μορφών που δύσκολα διαδίδονται σε ένα καθιερωμένο μοντέλο που αποδείχθηκε λειτουργικό.
Στο Μέτσοβο τα βασικά στοιχεία της γυναικείας ενδυμασίας είναι το κλειστό, το φουστάνι, η φλοκάτα και η ποδιά. Το κλειστό είναι ένα είδος βαριάς μπλούζας, με μακριά μανίκια που καταλήγουν σε γλώσσα και φοριέται πάνω από την φούστα που είναι ένα αμάνικο φόρεμα. Συνήθως το κλειστό είναι από πολύτιμο ύφασμα, με χρυσοκεντήματα.
Το φουστάνι φοριέται πάνω από το κλειστό, είναι από βαρύ μεταξωτό ύφασμα, αποτελείται από ένα σφιχτό μπούστο και μακριά φούστα μέχρι τον αστράγαλο. Έχει μακριά φαρδιά μανίκια που στερεώνονται πάνω από τον βραγχίονα για να φαίνονται τα μανίκια του κλειστού. Είναι ανοικτό στο λαιμό ώστε φαίνεται το μπροστινό μέρος του κλειστού.
Η φλοκάτα είναι το χαρακτηριστικό στοιχείο της μετσοβίτικης φορεσιάς ανδρικής και γυναικείας, αν και οι άντρες σταμάτησαν να την φορούν από το 1950. Είναι στενό αμάνικο ένδυμα το οποίο στο Μέτσοβο λέγεται σάρικα ή σιγκούνι, από μάλλινο χοντρό ύφασμα το σαγιάκι. Φοριέται από όλες τις γυναίκες ανεξαρτήτως οικογενειακής και κοινωνικής κατάστασης, όλες τις ημέρες, ακόμη και σε εξαιρετικές περιστάσεις όπως ο γάμος. Η παρυφή της φλοκάτας στολίζεται με μία λουρίδα κόκκινης τσόχας, διακριτικό στοιχείο αναγνώρισης των κατοίκων του Μετσόβου, ένα προνόμιο που παραχωρήθηκε από τον Σουλτάνο στους κατοίκους του Μετσόβου τον 17ο αιώνα για να ξεχωρίζουν από τους υπολοίπους χωρικούς της Ηπείρου. Αργότερα η διακριτική κόκκινη παρυφή έγινε τρόπος διάκρισης των διαφόρων τάξεων, π.χ. οι αρχόντισσες είχαν στη φλοκάτα τους διπλή κόκκινη λωρίδα, οι γυναίκες της μεσαίας τάξης μόνο μία. Η καθημερινή ενδυμασία ήταν σχεδιασμένη ώστε να διευκολύνει τις κινήσεις της γυναίκας στις δουλειές του σπιτιού.
(EIK.155) Η ενδυμασία των επίσημων επισκέψεων ήταν ζωηρόχρωμη πιο εντυπωσιακή με μονόχρωμο φουστάνι από μάλλινο ύφασμα και βελούδινα επιράματα. Το γιορτινό φόρεμα ήταν από μαύρο βελούδο. Η φορεσιά της ανύπαντρης ήταν απλή, αποτελείται από φούστα, πολύ απλό κλειστό, φλοκάτα και μάλλινη υφαντή ποδιά, το μαντήλι. Η φορεσιά της ηλικιωμένης είναι σκούρου χρώματος, χωρίς κεντήματα, με απλό μαντήλι και μία απλή ποδιά. Οι χήρες και οι πενθούσες φορούν μόνο μαύρα. Η νυφική φορεσιά ήταν ιδιαίτερα πολυτελής με κλειστό, φουστάνι, ποδιά, και περίτεχνο κεφαλόδεσμο.
Όλες φορούσαν μάλλινο μεσοφόρι το χειμώνα και ένα βαμβακερό το καλοκαίρι. Οι φανέλες ήταν μάλλινες πλεχτές. Οι κάλτσες τέλος ήταν μάλλινες πλεχτές και πλουμιστές γιατί μέσα στο σπίτι τις φορούσαν χωρίς παπούτσια.
) Μετσοβίτικη γιορτινή φορεσιά, που χαρακτηρίζεται από εντυπωσιακή απλότητα και φυλάσσεται στο Πελοποννησιακό Λαογραφικό Μουσείο. Αποτελείται από μία εσωτερική γαλάζια φούστα από σαγιάκι του αργαλειού με κοφτό κέντημα στον ποδόγυρο. Εσωτερικά έχει γιλέκο με μαύρη βελούδινη τραχηλιά στολισμένη με χρυσό κορδόνι. Το φόρεμα είναι πολύπτυχο με μεταξωτό ριγωτό ύφασμα και μαύρα μεταξωτά γαϊτάνια σε όλα τα ανοίγματα. Η φορεσιά συμπληρώνεται με μώβ μεταξωτή ποδιά με χρυσά κορδόνια που σχηματίζουν ρόδακες και δένδρα ζωής. Ο επενδύτης είναι η σάρικα, αμάνικη σιγκούνα από μαύρο σαγιάκι του αργαλειού στολισμένη στα ανοίγματα με κόκκινες ταινίες και γαλάζια μεταξογάϊτανα. Τα υποδήματα είναι φτιαγμένα από κόκκινο βελούδο ύφασμα. Στο κεφάλι φέρει χρυσοκέντητο καλπάκι και κουκάκι, μαύρο μεταξωτό τριγωνικό μαντήλι με μπιμπίλα και πολύχρωμα μετάξια.
2) Μετσοβίτικη καθημερινή φορεσιά που αποτελείται από ένα κλειστό με μανίκια που φθάνουν ως τον αγκώνα και μία φούστα (αμάνικο φόρεμα) καμωμένη από μάλλινο ύφασμα της νεροτριβής με πολύχρωμα καρό σχέδια. Η καθημερινή φορεσιά χαρακτηρίζεται από απλότητα και επιτρέπει την άνετη κίνηση μέσα στο σπίτι, καθώς η γυναίκα έκανε τις δουλειές.
Οι Ανδρικές φορεσιές. Τα είδη του ανδρικού ενδύματος είναι λίγο ή πολύ κοινά σε όλο τον Βαλκανικό χώρο. Δύο βασικοί τύποι ενδύματος διακρίνονται αυτός που βρίσκεται κοντά στο βαλκανικό μοντέλο και ο άλλος κοντά στο δυτικο-ευρωπαϊκό μοντέλο. Αποκλίσεις παρατηρούνται στο μήκος, πλάτος χρώμα των ενδυμάτων. Πρέπει όμως να αναφερθεί ότι είναι δύσκολος ο προσδιορισμός συγκεκριμένων ενδυματολογικών μορφών για τους άνδρες ώστε να διακρίνονται οι πληθυσμιακές ομάδες της ίδιας περιοχή.
Επιπλέον η ανδρική φορεσιά εξελίχθηκε πιο γρήγορα χάρη στις μετακινήσεις του ανδρικού πληθυσμού στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό. Χωρίς ποτέ να εγκαταλειφθούν τα παραδοσιακά χειροποίητα ενδύματα, εντούτοις από τον 19ο αιώνα τα ευρωπαϊκά ενδύματα κυριαρχούν, σε ορισμένες περιοχές αναγκαστικά συνοδευόμενα από κόκκινο φέσι, στοιχείο που επέβαλε η οθωμανική νομοθεσία μέχρι τα χρόνια της απελευθέρωσης.
Βασικά της στοιχεία: πουκάμισο, φουστανέλα, βράκα, κάπα ή φλοκάτα ή άλλος επενδύτης, γιλέκι ή μεϊντάνι, κάλτσες, φανέλα, μπουραζάνα, ζωνάρι, φέσι, τσαρούχια.
) Μετσοβίτικη καθημερινή φορεσιά με κύριο χαρακτηριστικό της στοιχείο το μαύρο αμάνικο πανωφόρι και η πτυχωτή φούστα, δίμιτα. Κάθε πιέτα είναι κομμένη χωριστά σε τρίγωνα που λέγονται λοξές ή λαγκιόλια. Η φορεσιά αυτή απαντάται με μαύρο πουκάμισο.
3) Μετσοβίτικη γιορτινή φορεσιά από χειροποίητα εγχώρια υλικά. Απευθύνεται στις ανάγκες του ορεσίβιου Μετσοβίτη. Έχει μεταξωτό μαύρο πουκάμισο, μαύρη δίμιτη μάλλινη φουστανέλα, τσαμαντάρι δηλαδή μαύρο μάλλινο γιλέκο στολισμένο με μεταξωγάϊτανα, καφέ μάλλινο ζωνάρι με άσπρες ρίγες, γούνινο καλπάκι. Τα κάτω άκρα καλύπτονται με μαύρες γονατάρες, κάλτσες και μαύρα τσαρούχια.