Δρ. Ιωάννης Τσιουρής

εκτύπωση θέματος

Ο τρόπος κατασκευής ενός ασημένιου αντικειμένου προσδιορίζει και την ονομασία του. Κυρίως χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τα σφυρήλατα και τα χυτά.
Σφυρήλατο ονομάζεται το ασημένιο αντικείμενο, το σχήμα του οποίου δημιουργείται με το σφυρί. Ξεκινώντας ο τεχνίτης από ένα φύλλο ασημιού, του δίνει σχήμα με το σφυρί και τη βοήθεια, συνήθως, του τόρνου. Επίσης, στη διάθεση του τεχνίτη βρίσκονται ανάγλυφες ή εσώγλυφες μήτρες οι οποίες χρησιμοποιούνται στην αποτύπωση παραστάσεων επάνω σε αγγεία ή και κοσμημάτων.
Αντίθετα, για άλλα αντικείμενα μικρά, ή τμήματα μεγαλύτερων, χρησιμοποιούνται τα καλούπια ή τα παντέφτια. Πρόκειται ουσιαστικά για μήτρες μέσα στις οποίες χύνεται το λιωμένο ασήμι (χυτά), και όπου αυτό παίρνει το σχήμα που θέλει ο τεχνίτης. Στη συνέχεια, το επεξεργάζονται στο χέρι για να διορθώσουν τυχόν ατέλειες και για περαιτέρω διακόσμηση. Η τεχνική αυτή βοηθούσε και βοηθά στη γρήγορη παραγωγή των συγκεκριμένων αντικειμενων.
Ως προς την τεχνική, ο τρόπος δημιουργίας του διακόσμου προσδιορίζει και την ονομασία του. Παρά το γεγονός ότι σε πολλά αργυρά αντικείμενα χρησιμοποιείται μία μόνο τεχνική, σε άλλα παρατηρείται η ύπαρξη συνδυασμού, στοιχείο που δίδει αξία στο αντικείμενο αλλά και μαρτυρά την ικανότητα και τη δεξιοτεχνία του τεχνίτη.
Ο χαρακτός διάκοσμος δημιουργείται συνήθως με τη βοήθεια σχεδίου το οποίο εφαρμόζονταν στο αντικείμενο και στη συνέχεια αυτό δουλευόταν στην καλή του όψη με τη βοήθεια καλεμιών.
Στον ανάγλυφο διάκοσμο, το ασημένιο αντικείμενο, αφού τοποθετηθεί μέσα σε πίσα, δουλεύεται στην ανάποδή του όψη (η καλή καλύπτεται από την πίσα), έτσι ώστε να δημιουργηθεί ο φουσκωτός διάκοσμος, χωρίς οι κραδασμοί να επηρεάσουν την επιφάνεια καθώς απορροφούνται από την πίσα.
Ο διάτρητος διάκοσμος δημιουργείται με την αφαίρεση, βάσει σχεδίου, τμημάτων της επιφάνειας, έτσι ώστε να εμφανιστεί το επιθυμητό θέμα και αποτέλεσμα.
Ο συρματερός διάκοσμος δημιουργείται με τη χρήση ασημένιων συρμάτων τα οποία συγκολλούνται στην επιφάνεια του αντικειμένου δημιουργώντας σχέδιο ή αποτελώντας τμήμα αυτού.
Ο κοκκιδωτός διάκοσμος αποτελείται από συμπλέγματα μικρών κοκκίδων («γράνες»), οι οποίες συγκολλούνται συνήθως επάνω στα σύρματα. Έτσι, είναι πολύ συνηθισμένο ο κοκκιδωτός διάκοσμος να συνοδεύει τον συρματερό.
Με την τεχνική του σμάλτου, τοποθετείται σε σκόνη η αναγκαία ποσότητα σμάλτου επάνω στην επιφάνεια που θέλει ο τεχνίτης και στη συνέχεια ψήνεται σε υψηλή θερμοκρασία έτσι ώστε να λιώσει και να πάρει το επιθυμητό σχήμα και χρώμα.
Το savat (σαβάτι ή νίελο), προέρχεται από κράμα μετάλλων, το οποίο τοποθετείται επάνω στη χαραγμένη επιφάνεια του αντικειμένου και λειώνει σε υψηλή θερμοκρασία. Στη συνέχεια ο τεχνίτης το επεξεργάζεται και το λειαίνει σε στερεοποιημένη μορφή. Πρόκειται για μια τεχνική η οποία είναι γνωστή από την αρχαιότητα, γνώρισε μεγάλη διάδοση στη βυζαντινή εποχή και κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας και η οποία έχει σήμερα σχεδόν εγκαταλειφθεί σε όλα τα μέρη της Ελλάδος εκτός από τα Ιωάννινα.
Ως προς τους πολύτιμους ή ημιπολύτιμους λίθους, συνήθως χρησιμοποιούνται μαργαριτάρια, αμέθυστος και ορεία κρύσταλλος, ενώ από τις ημιπολύτιμες πέτρες, συχνότερα απαντώμενες, ο αχάτης, οι καρχηδόνιοι, η κορναλίνα, το κοράλλι και οι σαρδόνιοι. Τέλος, χρησιμοποιείται και χρωματιμένη υαλόμαζα, όπου αυτό απαιτείται. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι η χρήση πολύτιμων ή ημιπολύτιμων λίθων εξαρτάται τόσο από τον παραγγελιοδότη όσο και από τον παραλήπτη ενός αργυρού αντικειμένου αλλά και από την γενικότερη οικονομική κατάσταση της εποχής. Το ίδιο συμβαίνει και με τη χρήση του χρυσού, με σκοπό την επιχρύσωση ολόκληρου ή τμημάτων ενός αργυρού αντικειμένου, είτε κοσμικού είτε εκκλησιαστικού.
Όπως, λοιπόν, φαίνεται από τη σύντομη αυτή περιγραφή του εργαστηρίου ενός αργυροχόου, των μέσων και των τεχνικών που χρησιμοποιεί, σε τίποτα δεν έχει επέλθει αλλαγή σε σχέση με το παρελθόν, παρά μόνο στον λελογισμένο εκσυγχρονισμό ορισμένων μέσων και εργαλείων και αυτά για τη διευκόλυνση του τεχνίτη. Η πορεία της αργυροχρυσοχοΐας στο νομό Ιωαννίνων είναι μακραίωνη και αδιάσπαστη και προσφέρει μέχρι και σήμερα έργα τέχνης τα οποία ισάξια μπορούν να συγκριθούν με αυτά του παρελθόντος. Η δυνατότητα δημιουργίας χειροποίητων έργων προσφέρει στον κατασκευαστή αλλά και στον αγοραστή την αίσθηση της παραγωγής και της κατοχής αντίστοιχα ενός μοναδικού προϊόντος, για το οποίο λόγω του χαρακτήρα του δεν υπάρχει ακριβώς αντίστοιχό του.