Αρχείο Ελληνικού Χορού © Αρχείο Ελληνικού Χορού

εκτύπωση θέματος

Χρήστος Τεντζεράκης, Πρόεδρος Αρχείου Ελληνικού Χορού


1. Η ΑΣΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ -ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΕΟΡΤΑΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Στην Πρέβεζα, από τα χρόνια της ενετοκρατίας, ο διαμετακομιστικός χαρακτήρας της πόλης και η ανάπτυξη εμπορικών σχέσεων με μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, είχε ως αποτέλεσμα την παρουσία ισχυρής αστικής τάξης.

Οικογένειες με υψηλό επίπεδο μόρφωσης, με σημαντικές κοινωνικές επαφές και με ευρωπαϊκή κουλτούρα ήταν αυτές των έμπορων, των υψηλών κρατικών υπαλλήλων και κάποιων εύπορων επαγγελματιών και γαιοκτημόνων, που αποτελούσαν την αστική τάξη της πόλης. Σπούδαζαν τα παιδιά τους στο εξωτερικό και ακολουθούσαν τα δυτικά πολιτισμικά πρότυπα.

Μετά την απελευθέρωση, η αστική τάξη της πόλης διατήρησε τον πολιτισμικό προσανατολισμό προς τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα. Σύχναζε στα παραλιακά κέντρα, (στου Τηληγάδη, στου Καρβέλα, κλπ.) και συμμετείχε μαζί με τις οικογένειές τους σε χορούς και δεξιώσεις, όπου κυριαρχούσε η δυτική μουσική και οι δυτικοί χοροί. Οι χοροί Ταγκό, Βαλς, Φοξ-τροτ, Σάμπα, Ρούμπα, Τσα-τσα, η Καριόκα και το καν-καν, αποτελούν την ιδιαίτερη Μουσικοχορευτική έκφραση της προπολεμικά ακμάζουσας αστικής τάξης της πόλης της Πρέβεζας.

Οι Πρεβεζάνοι αγαπούσαν τους ευρωπαϊκούς χορούς. Ο πιο παλιός χοροδιδάσκαλος ήταν ο Κερκυραίος Μεγαλογένης. Μετά το 1922 και για μισό αιώνα, δάσκαλος ήταν ο πρόσφυγας από τη Σινώπη, Σάββας Τσαλικίδης. Το χοροδιδασκαλείο του εκπαίδευσε στους ευρωπαϊκούς χορούς τον βασικό κορμό της κοινωνίας της Πρέβεζας. Στις χοροεσπερίδες που συχνά διοργανώνονταν, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ΄70, δεν σταμάτησαν να χορεύονται οι ευρωπαϊκοί χοροί, δίπλα στα συρτά και τα Τσάμικα, που χορεύονταν με επιδεξιότητα και από κυρίες και κυρίους τις καλής κοινωνίας της Πρέβεζας.
Με μέριμνα πρωτοπόρων αστών, διοργανώνονται στην πόλη χοροί(1) και δημόσιες θεατρικές παραστάσεις(2) και λειτουργούν χορωδίες(3). Ο Λευκαδίτης κ. Βαλαμόντης Δημήτριος, μουσικοδιδάσκαλος, πριν την απελευθέρωση, με φιλόμουσους νέους συγκρότησε μαντολινάτα που έπαιζε στα διαλείμματα των θεατρικών παραστάσεων.

Το 1920 με πρόεδρο τον Γυμνασιάρχη κ. Κοντό(4), ιδρύεται το σωματείο Μουσικής «Ορφεύς», η μετέπειτα φιλαρμονική της πόλης , όπου μαθήτευσαν πολλοί πρεβεζάνοι μουσικοί. Μέλη του, μουσικοί και οργανοπαίχτες, διασκέδαζαν για πολλά χρόνια τους κατοίκους της πόλης στα παραλιακά μαγαζιά και στα κέντρα, στο πάρκο της Βρυσούλας και στα Πευκάκια στον προμαχώνα.

Στην πόλη της Πρέβεζας, όπως και στα νησιά του Ιονίου, άνθισε η καντάδα και η «Βαρκαρόλα». Τις φεγγαρόλουστες νύχτες νέοι και νέες, κρατώντας αναμμένα φαναράκια τραγούδαγαν –με ή χωρίς τη συνοδεία μουσικής- στριμωγμένοι σε βάρκες που έπλεαν στα παράλια στον Μαργαρώνα, στον Παντοκράτορα και στο Καλαμίτσι.

Πολλές γλυκές νύχτες οι καντάδες στα σοκάκια της πόλης, με τη συνοδεία της κιθάρας και του ακορντεόν, έβγαζαν τους κατοίκους στα μπαλκόνια ή και στο κατώφλι, για να προσφέρουν ένα κέρασμα στους κανταδόρους και να πουν μαζί τους κάποιο αγαπημένο τραγούδι.
Μέχρι τη δεκαετία του ΄60 ανθίζουν αυτές οι εκδηλώσεις.
Πρεβεζάνοι συνθέτες και στιχουργοί της καντάδας ήταν, ο Τάκης Ζαλακώστας, ο Σπύρος Παπαστεφάνου, ο Κίμων Μαρκής, ο Σπύρος Χρόνης, ο Γ. Τάλλαρος, ο Σ. Δήμας και πολλοί άλλοι.

Παράλληλα με τους αστούς η λαϊκή τάξη, οι εργάτες και ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων που συσσωρεύονταν από διαφορετικά μέρη(5) στην πόλη για εύρεση εργασίας, είχαν ως τόπο διασκέδασης τα καφενεία του Σειτάν Παζάρ(6), όπου κυριαρχούσαν οι παραδοσιακές ορχήστρες με βιολί, λαούτο, ντέφι, ακορντεόν και άλλα μουσικά όργανα και όχι σπάνια με γυναίκες τραγουδίστριες.

Έπαιζαν παραδοσιακά, ανατολίτικα αλλά και ευρωπαϊκά ακόμη και ρεμπέτικα(7).

Τα καφενεία του Σειτάν παζάρ, στα οποία σύχναζαν λιμενεργάτες, περαστικοί από την πόλη, πρεβεζάνοι, πρόσφυγες, επτανήσιοι ηπειρώτες, για να αυξήσουν την πελατεία τους, παραχωρούσαν χώρο στους οργανοπαίκτες που πληρώνονταν από τους χορευτές και την παρέα τους.



ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΟΡΤΑΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Όλοι οι Πρεβεζάνοι, ανεξάρτητα με την κοινωνική τους θέση, συμμετέχουν στις μεγάλες γιορτές της πόλης όπου κυρίαρχη θέση κατέχουν οι καρναβαλικές εκδηλώσεις. Το διάσημο καρναβάλι της Βενετίας και οι εορτές στη διάρκεια των αποκριών, ως συνέπεια της ενετοκρατίας, πέρασαν στα Επτάνησα, στην Πρέβεζα όπως και στην Πάτρα. Από την Τσικνοπέμπτη άρχιζε στις ταβέρνες της πόλης ο εορτασμός και συνεχίζονταν όλη την περίοδο των αποκριών.
Πριν την απελευθέρωση, η πομπή του καρναβαλιού ξεκινούσε από τους ‘Καφενέδες» ή την «Τάπια» και διασχίζοντας τις γεμάτες γειτονιές κόσμο, που συμμετείχε στον εορτασμό, κατέληγε στην αγορά. Η γιορταστική και χαρούμενη ατμόσφαιρα με τις μασκαράτες, τον αράπη, το γαϊτανάκι και τα αυτοσχέδια πειράγματα(8), κυριαρχούσε την περίοδο αυτή στην πόλη.

Τα νεότερα χρόνια, τα Κούλουμα γιορτάζονταν στο «Πανόραμα» σαν πανηγύρι με γραμμόφωνα και τα σαρακοστιανά της Καθαρής Δευτέρας, με χαρταετούς και τραγούδι.
Από το 1960, η περιηγητική λέσχη Πρέβεζας ανέλαβε τη διοργάνωση του Καρναβαλιού, που σταμάτησε όταν αυτή αδρανοποιήθηκε. Συνεχίστηκε με πρωτοβουλία ομίλου γυναικών.

Σήμερα, με παρέλαση αρμάτων την Τσικνοπέμπτη, πραγματοποιείται το «Καρναβάλι των Γυναικών». Τα δε Κούλουμα την Καθαρή Δευτέρα, γιορτάζονται με εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν μουσική, χορό και σαρακοστιανά εδέσματα, που προσφέρει ο Δήμος Πρέβεζας.

ʼλλες πάνδημες πανηγυρικές εκδηλώσεις που εορτάζονταν με γλέντι και χορό, με γραμμόφωνα και παραδοσιακές ορχήστρες ήταν το Πάσχα, το πανηγύρι της Ζωοδόχου πηγής στο Μαργαρώνα(9) και η Κυριακή του Θωμά στο ʼγιο Θωμά. Πανηγύρια, όπου όλοι η Πρέβεζα συμμετείχε με φαγοπότι, χορό και κούνιες. Επίσης, της Αγίας Τριάδος, στο ομώνυμο χωριό στην απέναντι πλευρά του Αμβρακικού. Προσκυνητές έρχονταν και από τη Βόνιτσα, τη Κορωνησία, και την Λευκάδα.

Στις εκδηλώσεις αυτές, οι πρεβεζάνοι χόρευαν παραδοσιακούς αλλά και ευρωπαϊκούς χορούς. Ο ετερόκλητος πληθυσμός της πόλης αναζητούσε χορευτικές περιστάσεις να εκφραστεί, με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο. Συμμετείχαν δε στα γλέντια όλες οι πολιτισμικές ομάδες της πόλης, οι οποίες στους οικισμούς όπου κατοικούσαν διοργάνωναν τοπικά πανηγύρια. Σε αυτά τα συνοικιακά πανηγύρια συχνά συμμετείχαν και Πρεβεζάνοι.

Παραδοσιακά όργανα έκαναν την εμφάνισή τους στους δρόμους της πόλης και στους γάμους, όταν έπαιρναν τη νύφη από το σπίτι της.




Ο ΧΟΡΟΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΣΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΥΒΕΡΝΟΧΩΡΟ


Μέχρι το 1960, η ύπαιθρος αλλά και σε μεγάλο βαθμό τα ημιαστικά κέντρα του Νομού, φέρουν όλα τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής Ηπειρώτικης κοινωνίας. Ιστορικοί, γεωγραφικοί και πολιτισμικοί λόγοι, καθορίζουν τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των κοινοτήτων του Νομού, έτσι ώστε να επιβιώνουν ως σχετικά αυτάρκη οικονομικά και κοινωνικά συστήματα, με αυστηρό εθιμικό δίκαιο και κοινωνικό έλεγχο, κοινή ιδεολογία και ηθικές αξίες.
Η οικονομία τους στηρίζεται κύρια στην κτηνοτροφία, τη γεωργία και στα παράλια στην αλιεία.
Η οικονομική εξάρτηση των κοινοτήτων από τις κλιματολογικές συνθήκες, η σχετική απομόνωση, ο καθημερινός αγώνας για επιβίωση σε αβέβαιες και σκληρές συνθήκες διαβίωσης, διαμόρφωσαν συγκεκριμένες κοινωνικές δομές και σχέσεις, καθώς και συγκεκριμένο ήθος, που διέπει την κοινωνική τους ζωή.

Σε γενικές γραμμές, οι κοινωνικές δομές είναι βασισμένες στη πατρογονική πολυπυρηνική - διευρυμένη - οικογένεια, στην πατροτοπικότητα, στην αρρενογονική ιδεολογία, στις στενές οικογενειακές και συγγενικές σχέσεις και στην αλληλοϋποστήριξη των μελών της κοινότητας.
Οι κοινωνικές αυτές δομές εξυπηρετούν την επιβίωση στις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης.

Όλες οι λαϊκές πολιτισμικές εκφράσεις των κοινοτήτων του Νομού και κατ’ επέκταση και ο παραδοσιακός χορός, αποτελούν δημιουργήματα που απορρέουν από τις εκάστοτε συγκεκριμένες κοινωνικές δομές και τις κυρίαρχες ιδεολογίες. Οι εκδηλώσεις τους δε, αποτελούν το μέσον αναπαραγωγής, διατήρησης και προώθησής τους στις επόμενες γενεές
Η περίοδος της μετάβασης στο σύγχρονο αστικοποιημένο περιβάλλον που επιφέρει ραγδαίες μεταβολές στην κοινωνία, αποτελεί μια βαθιά τομή στις εθιμικές διαδικασίες των παραδοσιακών κοινωνιών.
Η αποδόμηση ή χαλάρωση των παραδοσιακών κοινωνικών δομών, η κυριαρχία του ορθολογισμού, η εμφάνιση νέων ιδεολογιών, ως συνεπεία της διεύρυνσης της επικοινωνίας, αποδυναμώνουν τη συμβολική σημασία και τη λειτουργία των παραδοσιακών κοινωνικών εκδηλώσεων.

Με τη συμβολή της ραγδαίας ανάπτυξης της επιστήμης και της τεχνολογίας, καθώς και των μέσων μαζικής πληροφόρησης και οι πλέον απομονωμένες κοινότητες έρχονται σε επαφή με τις νέες ιδέες και τις καινούριες αντιλήψεις που κυριαρχούν στα αστικά κέντρα, παγκόσμια. Νέα ήθη ασκούν ελκυστική επίδραση και η επικοινωνία με διάφορες πολιτισμικές πρακτικές κλονίζουν τις πατροπαράδοτες εθιμικές διαδικασίες. Οι ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές μεταβάλλοντας τα πατροπαράδοτα ήθη, φέρνουν στο προσκήνιο νέες μορφές διασκέδασης, εκτοπίζοντας ριζωμένα στις παραδόσεις μας έθιμα.

Σε αρκετά χωριά σήμερα στο Νομό, εορτές και χορευτικά δρώμενα εξακολουθούν να είναι ζωντανά, διατηρώντας στο τελετουργικό τους πλαίσιο πολλά από τα στοιχεία της παραδοσιακής κοινωνίας. Παραμένουν όμως στο κοινωνικό προσκήνιο με άλλη χρησιμότητα και άλλες λειτουργίες που σχετίζονται με την κοινωνικότητα, την τοπική ταυτότητα, την επίδειξη, το ρόλο των φύλων, τον ανταγωνισμό, την ψυχαγωγία, αλλά κυρίως με την ανανέωση της σχέσης των ξενιτεμένων αστών με τη γενέθλια γη.

Στο αστικό περιβάλλον, σαν επακόλουθο της ανάγκης να μην αποκοπούν οι άνθρωποι από τις ρίζες τους, έχουμε την εμφάνιση των συλλόγων και της διδασκαλίας του χορού.

Μέσα από τη λειτουργία των συλλόγων και των χορευτικών παραστάσεων, έρχονται "μνημονικά" οι νεότερες γενιές σε επαφή με την παράδοση.
Με τον τρόπο αυτό, οι πολιτιστικοί φορείς λειτουργούν ως αγωγοί και τροφοδότες με νέους χορευτές, των διάφορων χορευτικών εκδηλώσεων και των πανηγυριών που επιβιώνουν ακόμη και σήμερα στην περιοχή, ή αναβιώνονται από τους συλλόγους. Στις εκδηλώσεις αυτές, η γενιά των "αστών χορευτών" και των χορευτών των πολιτιστικών συλλόγων, έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν και «βιωματικά» στα χορευτικά δρώμενα, δίπλα στις παλαιότερες γενιές χορευτών που «ανδρώθηκαν» χορευτικά στο παραδοσιακό χοροστάσι.

Οι εκδηλώσεις που οργανώνονται από τους πολιτιστικούς φορείς για τα μέλη τους, ή την κοινότητα, είτε στον τόπο διαμονής είτε στην ιδιαίτερη πατρίδα, έχουν συχνά αντικαταστήσει τη συνάντηση στο παραδοσιακό χοροστάσι.

Αναπόφευκτα, οι σύγχρονες διοργανώσεις ενσωματώνουν στοιχεία της νέας κοινωνικής πραγματικότητας και ουσιαστικά χάνουν τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα, αφού στις περισσότερες των περιπτώσεων εκλείπει το «ομαδικό» και το «αυθόρμητο» που χαρακτηρίζει τις κοινωνικές εκδηλώσεις στο αγροτικό περιβάλλον.
Είναι συχνά μεγάλης συναισθηματικής αξίας για τους συμμετέχοντες, και οι διοργανωτές φορείς προσπαθούν να μείνουν κοντά στις παραδοσιακές μορφές τους, με σκοπό να διασώσουν και να προβάλλουν στοιχεία των τοπικών πολιτισμών, να συμβάλλουν στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της ιδιαίτερης τοπικής ταυτότητας και ταυτόχρονα να βοηθήσουν την επικοινωνία των μεταναστών με την ιδιαίτερη πατρίδα τους.

Οι περισσότερες όμως υποκύπτοντας στους νόμους της σύγχρονης οικονομικής πραγματικότητας, αντιγράφουν τους σύγχρονους τρόπους διασκέδασης των μεγάλων πόλεων, ή απλά προωθούν άλλες σύγχρονες μορφές πολιτιστικών εκφράσεων, που δεν σχετίζονται σε τίποτε με τις παραδοσιακές χορευτικές εκδηλώσεις.



Ο χορός στον ΚΥΒΕΡΝΟΧΩΡΟ

Από το φυσικό χώρο της πόλης, στον ηλεκτρονικό χώρο - Παγκόσμιο χωριό
Σήμερα το διαδίκτυο (Ιντερνετ), προσφέρει εύκολη προβολή, πέρα από σύνορα και γεωγραφικούς περιορισμούς και την «παρουσία» της πληροφορίας και του χρήστη σε αυτό που αποκαλούμε, Παγκόσμιο Χωριό του Διαδίκτυου (web). Στην εποχή του Διαδικτύου η απόσταση που μας χωρίζει από όλες τις σχετικές με το χορό πληροφορίες και την επαφή με τους φορείς που τις παρέχουν, είναι απλά ένα κλικ στον υπολογιστή μας.

«…Η ένταξη της Ελλάδας (1981) στην Ευρωπαϊκή Ένωση συμπίπτει με μια εποχή όπου ‘ο κόσμος ολόκληρος γίνεται ένα μεγάλο χωριό’, με προϊόντα και ενδιαφέροντα όλο και πιο κοινά. Η κοινότητα μικραίνει ως φυσική διάσταση αλλά επεκτείνεται στο άπειρο, από τα Μέσα Επικοινωνίας. Αρχίζοντας από το τηλέφωνο, το ραδιόφωνο, τα φωτογραφημένα έντυπα και φθάνοντας στην τηλεόραση, το κινητό τηλέφωνο ή το Ίντερνετ, η γειτνίαση δεν βασίζεται τόσο στην συνύπαρξη μέσα στον ίδιο χώρο, αλλά στην ηλεκτρονική επικοινωνία. Είναι η νέα μορφή των Οικισμών, η λεγόμενη Κυβερνο-γειτνίαση (Cyber-urbanity)….» Χάρης Καμπουρίδης «Τέχνη Πολιούχος - 2ο Λαογραφικό Συμπόσιο» Αρχείο Ελληνικού Χορού, Γιάννενα, Μάιος 2003

Η συγκέντρωση και η διαχείριση των πληροφοριών που σχετίζονται, είτε με τους χορούς (παραδοσιακά χορευτικά έθιμα, μουσικές, βήματα, φορεσιές κλπ) είτε με τις χορευτικές εκδηλώσεις (πανηγύρια, ανταμώματα, ιστοσελίδες με λαογραφικό περιεχόμενο), αποκτά στην σύγχρονη εποχή της τεχνολογίας μεγαλύτερη σημασία.

Το ενημερωτικό αυτό υλικό, σχετικό με το περιεχόμενο, τη μορφή, τη λειτουργία των παραδοσιακών μουσικοχορευτικών περιστάσεων, μπορεί να συμβάλλει στην πληροφόρηση, στον εμπλουτισμό του παραδοσιακού ρεπερτορίου των χορευτικών τμημάτων με καινούρια στοιχεία, στο άνοιγμα επικοινωνίας μεταξύ των ενδιαφερομένων και στη συμμετοχή σε εκδηλώσεις σχετικού ενδιαφέροντος. Δήμοι, Πολιτιστικοί Οργανισμοί, Αδελφότητες, Σωματεία, χοροδιδάσκαλοι, ερευνητές, διοργανωτές εκδηλώσεων, εργάζονται στην κατεύθυνση αυτή, με στόχο τη καταγραφή και προβολή των ιδιαίτερων πολιτισμικών τους παραδόσεων και των ανάλογων σύγχρονων εκδηλώσεων.

Θεωρώντας ότι στις παρούσες ιστοσελίδες το οπτικοακουστικό υλικό, οι πληροφορίες για το χορό και τα χορευτικά γεγονότα του Νομού, καθώς και οι σχετικές με την πολιτιστική παράδοση του νομού πληροφορίες συμβάλουν στην προώθηση της επικοινωνία με το πολιτισμικό μας παρελθόν και συγκεκριμένα με το δυναμικότερο εναπομείναν σήμερα στοιχείο του, το χορό, το Αρχείο Ελληνικού Χορού δημοσιεύει στο διαδίκτυο την παρουσίαση αυτή.


1. Το 1934 διοργανώνεται φιλανθρωπικός χορός στο κέντρο Νικόπολης υπέρ αναπήρων , με διοργανωτές το φρουραρχείο και την Νομαρχία, όπου χορεύτηκαν ελληνικοί και ξένοι χοροί

2. Το 1930, ήρθε για 10 ημέρες στην Πρέβεζα για παραστάσεις η Λυρική Σκηνή

3. Μετά το 40, ιδρύεται η Χορωδία του Σπύρου Δήμα. Αλησμόνητα τραγούδια του: «Κάθε Πρεβεζάνα» «Πες μου τι έχεις στην καρδιά», κλπ. Το 1935, ο Σ Δήμας, ο Σ. Χρόνης ο Κ. Μαρκής και ο Γ. Τάλλαρος ανέβασαν τη μουσική επιθεώρηση «Η Πρεβεζάνα»

4. Πρώτος μουσικοδιδάσκαλος για μικρό διάστημα ήταν ο Ρομποτής, τον οποίον αντικατέστησε ο Δημ. Αρώνης που στη συνέχεια διαδέχθηκε ο Δαπέργολας. Αργότερα στη φιλαρμονική δάσκαλος είναι ο κορνετίστας Ντάρας.

5. Η παρουσία του λιμανιού και η επικοινωνία με την απέναντι ακτή της Αιτωλοακαρνανίας, με τη Λευκάδα, τα Επτάνησα με το Ν. Ιωαννίνων και την Β. Ήπειρο διευκόλυνε, στην μακρόχρονη ιστορία της Πρέβεζας, τις συχνές μετακινήσεις πληθυσμών
Ο πληθυσμός της πόλης αποτελείται από Συρρακιώτες Λευκαδίτες, Πρόσφυγες από τη Μ. Ασία και τη Θράκη και κατοίκους από το Ν. Ιωαννίνων, το Ν. Αιτωλοακαρνανίας, τα Επτάνησα, την ʼρτα, τη Θεσπρωτία την Πελοπόννησο κλπ.
Το 1922 στις περιοχές Αγία Τριάδα, Νιοχώρι και ʼγιο Θωμά εγκαθίστανται Πρόσφυγες από τη Μ Ασία και ακολούθως το 1926-27 ιδρύεται νέος οικισμός στα Δυτικά της πόλης για να φιλοξενήσει 40 περίπου οικογένειες από τη Θράκη.
Αμέσως μετά το Β παγκόσμιο πόλεμο σε νέες συνοικίες έξω από την τάφρο αρχίζουν να εγκαθίστανται οι Συρρακιώτες και οι Λευκαδίτες που έρχονται μετά το 1945. Παράλληλα πολλοί νέοι κάτοικοι προστίθενται από τα χωριά του Νομού και του Ν. Ιωαννίνων. Ο ετερόκλητος αυτός πληθυσμός αναζητά να εκφραστεί στις γιορτές της πόλης.

6. Σημαίνει «διαβολοπάζαρο» και αποτελούσε για 30 περίπου χρόνια το χώρο όπου στα καφενεία του σύχναζαν και έπαιξαν όλοι οι γνωστοί μουσικοί της περιοχής. Στην εφημερίδα ο «ΑΓΩΝ» (14-2-1955) περιγράφεται ως εξής η ατμόσφαιρα των καφενείων του Σαϊτάν Παzάρ: «….. τον είχαν ονομάσει έτσι, γιατί με καλντερίμι όπως ήταν στρωμένος έκανε τους διαβάτες να γλιστρούν και να πέφτουν κάτω. ……. Γέμισε λαϊκά καμπαρέ, καφέ-αμάν νεοελληνιστί. …. Όργιο ηχητικό, βιολιά και ντέφια. Εκεί ο Κατσαντώνης κι ο Αντώνης ο Σερέτης που’ μαθέ να ζει ρεμπέτης, αρπάζονται από τα μαλλιά. Εκεί ο καρσιλαμάς συνταιριάζεται με την ταραντέλα. Εκεί ο αμανές έρχεται εις γάμον κοινωνίαν με την μακρόσυρτη τανγκοειδή ρομάντσα. Και όλα αυτά όχι από φωνόγραφους και ραδιόφωνα. Ζωντανά, σπαρταριστά, αδόμενα από καλλιπάρειες γαλιάντρες, που σα σειρήνες καλούν ξελαρυγγιζόμενες τους διαβάτες και ιδίως τους παρεπιδημούντες χωρικούς, στον έβδομο ουρανό της τέχνης και του μερακιού.»

7. Ο Μάρκος Βαμβακάρης έπαιξε ο 1948 στο καφενείο του Καπέλα στην παραλία.

8. Αποκριάτικα αυτοσχεδιαστικά δίστιχα της Πρέβεζας (δες Α.Καρζής)

-Μωρή ταμπλαρωμένη, ταμπλάς σε βάρεσε
τόσα παιδιά στη γειτονιά σ 'κανα δε σ' άρεσε.

-Αν έρθουν και σου πούνε κόρη μ' να παντρευτείς
την άρρωστη να κάνεις να μην παραδεχτείς.

-Για Δήμαρχό μας έχουμε τον Ορέστη Τσακαλώτο
χωρίς να τονε θέλουμε μας έπεσε στο λόττο

-Τον Καλημέρη έχoυμε την πόλη να φωτάει
μα ‘γω νομίζω πως αυτός όλο κωλοφωτάει.

- Πέντε έξι ,Βλαχοπούλες ορθές κατούραγαν
πήραν και μια τζαμάρα και την εσιούραγαν.

- Ήρθε, μπήκε το Τριώδι
κι έμεινε ο Βαγγέλης Βόδι

9. Στο Μαργαρώνα πριν από το 1952 πήγαιναν με βάρκες και μετά την οδική σύνδεση με άμαξες, κάρα κλπ