comitech

εκτύπωση θέματος

Αμπελοχώρι:
Με θέα την επιβλητική κορυφή της Στρογγούλας , χτισμένο στο χείλος του γκρεμού πάνω από το φαράγγι του Αράχθου, το Αμπελοχώρι (παλιό Σκλούπο) στέκεται μάρτυρας της τέχνης των μαστόρων του με τα πέτρινα σπίτια του, ανάμεσά τους ξεχωρίζουν αυτό του Κ. Μπαλωμένου και του Δ. Αλεξίου, τα αλώνια του, τον νερόμυλο του Κίτσου και το γεφύρι της Πολιτσάς που το συνέδεε παλιά με τα Κατσανοχώρια. Τσίπουρο όλο γεύση και άρωμα, κάτω από τον πλάτανο της πλατείας περιμένει τον οδοιπόρο που θα περιπλανηθεί, ανάμεσα σε ξερολιθιές αμπέλια και μαύρα πεύκα, στα ατέλειωτα μονοπάτια ενός πρόσφατου παρελθόντος.
*οικισμός, πέτρινα σπίτια, αλώνια, νερόμυλος, τσίπουρο



Βαπτιστής:
Στην μέση περίπου της διαδρομής ανάμεσα στους Χουλιαράδες και το Μιχαλίτσι, ο Βαπτιστής κρατάει ακόμη ζωντανό τον νερόμυλό του και το πέτρινο γεφύρι του (θέση Μουτσιάρα), κηρυγμένα διατηρητέα μνημεία και τα δυο. Η αυλόπορτα της Βαγγιώς (1900), οι δυο πέτρινες βρύσες και το καλοδιατηρημένο πηγάδι του Ναστέ μαζί με την εκκλησία του Αγ. Νικολάου και του Αγίου Ιωάννου (1850) έχουν έντονη την σφραγίδα της τοπικής αρχιτεκτονικής. Από την θέση Χαλάσματα, στα 850 μ. υψόμετρο πανοραμική θέα προς τα Πράμαντα, τα ʼγναντα και το Αμπελοχώρι.
*οικισμός, αρχιτεκτονική εκκλησιαστική και κοσμική, θέα.

Καλαρρύτες:
Ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του Περιστερίου (2285 μ.) και των Τζουμέρκων (2429 μ.), σε υψόμετρο 1200 μ., σφηνωμένοι στην άκρη του γκρεμού, πάνω από την χαράδρα του Καλαρρύτικου, οι Καλαρρύτες βρίσκονται από την αρχαιότητα ήδη πάνω στους άξονες που ενώνουν την Θεσσαλία με την Ήπειρο και το Ιόνιο. Το χωριό είναι ονομαστό για τα βοσκοτόπια του. Η νομαδική κτηνοτροφία ακόμη ανθεί εδώ. Σήμα κατατεθέν της κοινότητας το πρόβατο μπούτσικο, ποικιλία επιδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάποτε άνθιζε εδώ και η αργυροχρυσοχοΐα , δείγματά της φυλάσσονται στον ναό του Αγίου Νικολάου. Σήμερα οι τεχνίτες έχουν τα εργαστήριά τους στα Ιωάννινα ή έχουν αναδειχθεί σε διεθνείς αστέρες του είδους, όπως ο Bulgari. Το ερειπωμένο αρχοντικό της οικογένειας στέκεται δίπλα στην βρύση Φύτρου. Καλλιτεχνικές φύσεις οι Καλαρρυτινοί, καλλιέργησαν και τις καλές τέχνες: Φημισμένοι οι ζωγράφοι-αγιογράφοι που από τον 18ο ως και τον 19ο αι. γεμίζουν με θαύματα τις εκκλησιές και τα μοναστήρια της Ηπείρου και της Θεσσαλίας.
Καλαρρύτες : πέτρα και νερό. Αρχοντικά Κασαρία Φασούλα, Κωσταδήμα, Μπαζάκη, Πατούνη, Ραφάνη, αλώνια, βρύσες Μπαργιάννη, Παράσχη, Γκούρα,Τζάμινας, Τσόρας και άλλες, όλες καλοφτιαγμένες, νερόμυλοι όλο ζωή και γεφύρια αναρίθμητα μέσα και έξω από το χωριό, σε μαγικές τοποθεσίες, καταφύγια μιας πλούσιας και σπάνιας χλωρίδας και πανίδας. Είδος σπάνιο και η κόκκινη πέστροφα του Καλαρρύτικου. Είναι προστατευόμενος παραδοσιακός οικισμός με διατηρητέα μνημεία το κτήριο του Πατριωτικού Συνδέσμου, το Δημοτικό σχολείο, καθώς και 27 από τα 45 γεφύρια τους. Διαθέτει δυο δραστήρια χορευτικά συγκροτήματα που δραστηριοποιούνται στα Ιωάννινα και ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο κερδίζοντας διακρίσεις σε διεθνή φεστιβάλ.
* παραδοσιακός οικισμός, κτηνοτροφία, ζωγράφοι, αγιογράφοι, βρύσες, μύλοι, γεφύρια, αργυροχοΐα, μπούτσικο, κόκκινη πέστροφα.

Κέδρος:
Σε 650 μ. υψόμετρο, με θέα τον ʼραχθο, το μοναστήρι της Τσούκας και το δαφνόδασος (από την θέση Δυστύχημα), ο Κέδρος είναι γνωστός για τα πολλά πηγάδια του, τα αλώνια (Μαριά και κτήμα Β. Βασιλείου),τα ξερολιθικά κτήρια, τα λιθόστρωτα μονοπάτια, τις ξερολιθιές και τον περίφημο νερόμυλο του Μπούτσουρα, πλάι στο ερειπωμένο πέτρινο γεφύρι του Τσιμόβου.
*οικισμός, πηγάδια, αλώνια, νερόμυλος, γεφύρι, θέα.

Ματσούκι:
Κρυμμένο μέσα σε άγρια φαράγγια, καταρράκτες και έλατα, σε 1050 μ. υψόμετρο, το Ματσούκι με τα χλοερά βοσκοτόπια και τα καλοθρεμμένα κοπάδια του (11.000 πρόβατα και 1000 βοοειδή), είναι μια ζωντανή και δραστήρια κοινότητα που βλέπει τον πληθυσμό της να δεκαπλασιάζεται κάθε καλοκαίρι (150 κάτοικοι τον χειμώνα 1500 το καλοκαίρι). Είναι γνωστό για τα κτηνοτροφικά προϊόντα του : τυρί και κεμπάμπ. Με τον διατηρητέο νερόμυλο και την νεροτριβή του, τις βρύσες (Παρούσου στο Ελαιόδασο, Κάλουτα στην είσοδο του χωριού και Φασόνη κοντά στην Αγία Παρασκευή) και τα πέτρινα γεφύρια του έχει περιβάλλει με σεβασμό και αγάπη τα σπουδαία χριστιανικά μνημεία του (μονή Βύλιζας, ναός Ιωάννου του Προδρόμου) και έχει ευλαβικά στεγάσει τους πολύτιμους θησαυρούς του στο Μουσείο του που ιδρύθηκε το 2002 από την μοναστηριακή επιτροπή της Βύλιζας.
* οικισμός, κτηνοτροφία, τυριά, νερόμυλος-νεροτριβή, βρύσες, γεφύρια, χριστιανικά μνημεία, μουσείο

Μιχαλίτσι:
Ένας ναός, αυτός των Αγίων Πάντων, διατηρητέο μνημείο, χτισμένος πάνω στην βάση προχριστιανικού κτίσματος και αναστηλωμένος το 1836, πολλά πηγάδια, ένας νερόμυλος σε καλή κατάσταση (θέση Μύλος), καλοστρωμένα αλώνια, πέτρινες βρύσες και μια λαογραφική συλλογή (τηλ. 26510 –53275) διατηρούν ανεξίτηλες τις μνήμες μιας λαϊκής τέχνης, αυτής της πέτρας, που άνθησε στο Μιχαλίτσι.
*οικισμός, ναός, νερόμυλος, αλώνια, βρύσες, πηγάδια.

Παλαιοχώρι Συρράκου:
Αξιόλογα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής : βρύσες ( κεντρική πλατεία, στον συνοικισμό Τρίκα, στον ʼϊ-Γιώργη,στο Αγρίδι),αλώνια (στον ʼγιο Παντελεήμονα, στην Μπούνιζα, στο Αγρίδι, στην Αγία Παρασκευή και στον ʼϊ-Γιώργη) και το διατηρητέο συγκρότημα με τον νερόμυλο, την νεροτριβή και το μαντάνι και δυο εξαιρετικές θέσεις θέας : Κύρκος, στα 1.100 μ., με θέα ως το Ζαγόρι, όταν έχει αιθρία και Τσούμα, στα 1.200 μ. και θέα ως την ʼρτα. Ενδιαφέρουσες και οι αναβαθμίδες που σοφά ακολουθούν τις εδαφικές δυνατότητες.
*οικισμός, παραδοσιακή αρχιτεκτονική, διατηρητέος μύλος, θέα, αναβαθμίδες.


Πετροβούνι:
Είναι ένα από τα χωριά με τα καλύτερα διατηρημένα αλώνια. Από το αλώνι του Παπαγούλα, 1060 μ. υψόμετρο εξαιρετική θέα στον ʼραχθο και στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων. Αξιόλογο το κτήριο του Δημοτικού Σχολείου, ο νερόμυλος στην Μιλιγγούπολη, οι πέτρινες βρύσες, τα πηγάδια και το πέτρινο γεφύρι στον ʼγιο Νικόλαο. Όλα αυτά έχουν όμως για τους Πετροβουνιώτες μικρότερη σημασία από τον εθνικό ήρωα τους τον Κατσαντώνη που έδρασε στις αρχές του 19ου ως γενικός αρχηγός Κλεφτών και Αρματολών πάσης Ελλάδος και βρήκε μαρτυρικό θάνατο από τον ορκισμένο εχθρό του τον Αλή Πασά.
*οικισμός, παραδοσιακή αρχιτεκτονική, βρύσες, αλώνια, γεφύρι, θέα.

Ποτιστικά:
Από την θέση Λάπατα του οικισμού ,1333 μ. υψόμετρο θέα ως το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και τον Αμβρακικό Κόλπο, όταν έχει καθαρή ατμόσφαιρα. 4 νερόμυλοι στην θέση Κασίμι , τα αλώνια του Μήτρου Βασίλη και η βρύση της Βαγγελής διηγούνται την ιστορία του οικισμού.
*οικισμός, βρύση, μύλοι, αλώνια, θέα

Πράμαντα:
Το πιο φημισμένο μαστοροχώρι των Τζουμέρκων η Πράμαντα ή τα Πράμαντα απλώνεται αμφιθεατρικά κάτω από την εντυπωσιακή κορυφή της Στρογκούλας (2.107 μ.). Η φύση έχει προικίσει απλόχερα το χωριό και τους δυο συνοικισμούς του, τον Τσόπελα και τους Χριστούς, με νερά και πλούσια βλάστηση. Γνωστά για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες τα νερά των πηγών «Σκάλα» και «Αγκάθι», που εμφιαλώνονται στους Μελισσουργούς. Δυο διατηρητέα μνημεία υδροκίνησης : νερόμυλος, νεροτριβή, μαντάνι, ένα μέσα στο χωριό και ένα στους Χριστούς. Έντονη και η παρουσία της καλοδουλεμένης πέτρας : Οικίες Βουρλόκα, Γιαννηκώστα, Στάμου, Καρακώστα, Τσίρκα, Τσίκου. Βρύσες Αράπη, Σκάλας, Ρογκόζιου, Μαλαματένια, Αγίας Παρασκευής και ακόμη 5 κοντά στην κεντρική πλατεία. Πηγάδια του Γιώργου Παππά, του Βασίλη Μάργαρη και του Γιώργου Αντώνη στους Χριστούς. Γεφύρια του Σελιού, της Γκουραντάς, των Χριστών, του Σμύρη. Όλα μαζί με τις εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής και της Παναγιάς έργα των άξιων μαστόρων του που άφησαν την σφραγίδα τους σε όλα τα Βαλκάνια. Και γύρω από το χωριό : τα θαύματα της φύσης : το Σπήλαιο «Ανεμότρυπα», το φαράγγι του Καλαρρύτικου, η μαγευτική θέα από το «Ίσωμα» (1350 μ.), όπου και φιλόξενο καταφύγιο. Κατοικημένα από την εποχή του χαλκού, τα Πράμαντα έχουν περάσει στην νεώτερη ιστορία ως λημέρια κλεφτών και αρματολών με πλούσια κοινωνική και επαναστατική δράση. Με Πραμαντιώτες και Μελισσουργιώτες στελέχωσε το 1821 ο Γεώργιος Καραϊσκάκης το στρατιωτικό σώμα που θα πολεμούσε ακούραστα καθ’ όλη την διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα. Ικανοί κτηνοτρόφοι αλλά και έμποροι, οι Πραμαντιώτες τρέφουν μια ιδιαίτερη αγάπη για το θέατρο. Ήδη από τον Μεσοπόλεμο, διέθεταν ερασιτεχνική θεατρική ομάδα (μόνο με άντρες), της οποίας συνέχεια είναι η θεατρική ομάδα «Προσκήνιο» (και με γυναίκες αυτή την φορά) του Συλλόγου Πραμαντιωτών. Δραστηριοποιείται κυρίως στα Ιωάννινα και έχει αποσπάσει πολλές διακρίσεις και πρώτα βραβεία σε πανελλήνιους διαγωνισμούς.
Ο Σύλλογος εκδίδει επίσης εφημερίδα και διαθέτει και χορευτικό συγκρότημα.
*Οικισμός, παραδοσιακή αρχιτεκτονική, βρύσες, πηγάδια, γεφύρια, νερόμυλοι, σπήλαιο, ιστορία, θεατρική ομάδα, εφημερίδα, χορευτικό συγκρότημα.

Προσήλιο:
Τα αλώνια Δημόκα και Παπαβασιλείου, έξω από το χωριό, οι βρύσες Ματαρά, Τσίτενα, Τζίμη, Μάρκου, Σόγια και Γκρέγκιζα μαζί με την θέση θέας προς τον Καλαρρύτικο από τον Προφήτη Ηλία (760 μ.)και αυτήν προς το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και τα Τζουμέρκα από την Λούκα στα 1100 μ. χαρακτηρίζουν αυτό το τζουμερκοχώρι.
*οικισμός, βρύσες, αλώνια, θέα.

Ραφταναίοι:
14 κύριοι συνοικισμοί και 7 μικρότεροι, σκορπισμένοι πάνω στους λόφους της αριστερής όχθης του Αράχθου, συνθέτουν τους Ραφταναίους. Η διάσπαρτη εγκατάσταση είναι φαινόμενο πολύ συχνό στα Τζουμέρκα. Στα 9 χλμ. του μήκους του και τα 5 χλμ. του πλάτους του, ο οικισμός, ο οποίος μάλιστα είναι και προστατευόμενος, έχει να επιδείξει σημαντικά δείγματα της εκκλησιαστικής και της κοσμικής τοπικής τέχνης. Το περίφημο γεφύρι της Πλάκας, στον ομώνυμο συνοικισμό, την μονή Μουχουστίου (17ος αι.) και τα αλώνια της, τους νερόμυλους (στο Θιάκι και στην Γκούρα), τις βρύσες και το αρχοντικό των αδελφών Κωστούλα.
*οικισμός προστατευόμενος, γεφύρι, μονή, αλώνια, βρύσες, αρχοντικά

Συρράκο:
Σκαρφαλωμένο στα 1150 μ. το Συρράκο είναι ένας από τους πιο καλοδιατηρημένους και πιο συναρπαστικούς οικισμούς της Ηπείρου. Ιδρυμένο τον 14ο αι. από βλαχόφωνους κτηνοτρόφους έφτασε σε πλήρη ακμή τον 18ο αι. Εντυπωσιακή η είσοδος στο χωριό ανάμεσα από δυο πέτρινα γεφύρια κι ένα καλοδουλεμένο καλντερίμι. Δύο ποιητές ο Κώστας Κρυστάλλης (1868-1894), και ο Γεώργιος Ζαλοκώστας (1805-1858) συνδέουν τον τόπο με την ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας και ένας πολιτικός ο Ιωάννης Κωλέτης , πρώτος συνταγματικός πρωθυπουργός της Ελλάδας, με την πολιτική ιστορία της νεότερης Ελλάδας.
Ο ναός του Αγίου Νικολάου, οι νερόμυλοι στην είσοδο του χωριού και στην μαγευτική χαράδρα του Χρούσια, τα αλώνια και τα όμορφα αρχοντικά σιωπηλοί μάρτυρες μιας κάποτε πλούσιας κοινότητας με υψηλή αισθητική. Ένα μικρό μουσείο στο σπίτι του Κρυστάλλη και η λαογραφική συλλογή της δραστήριας λογίας και λαογράφου Ερμηνείας Φωτιάδου δείχνουν την αγάπη με την οποία οι απανταχού Συρρακιώτες περιβάλλουν την ιδιαίτερη πατρίδα τους και την κληρονομιά της.
Εξαιρετική η θέα από τον ʼγιο Γεώργιο (1200 μ.) προς τον ʼραχθο και την ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων. Οι τολμηροί ορειβάτες θα αποζημιωθούν γενναία όταν θα φτάσουν μετά από 5 ώρες ανάβαση στην κορυφή της Τσουκαρέλλας, στα 1300 μ.
Το Συρράκο είναι ο τρίτος προστατευμένος παραδοσιακός οικισμός της περιοχής (οι άλλοι δύο είναι οι Καλαρρύτες και οι Ραφταναίοι). Διαθέτει Σύλλογο με χορευτικό συγκρότημα που δραστηριοποιείται στα Ιωάννινα και έχει αναπτύξει ποικίλη δράση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Εδώ γίνεται κάθε δεκαπενταύγουστο και το περίφημο αντάμωμα των απανταχού Συρακιωτών με τριήμερο πανηγύρι στην πλατεία του χωριού.
*οικισμός προστατευόμενος, ναός, γεφύρια, νερόμυλοι, μουσεία, θέα, σύλλογος, πανηγύρι.

Χουλιαράδες:
Η περιοχή κατοικείται ήδη από την αρχαιότητα (οχυρό 4ου αι. και τάφοι). Πολλά και αξιόλογα δείγματα τοπικής, παραδοσιακής αρχιτεκτονικής : 5 καλοδιατηρημένα αλώνια με τα καλύβια τους, δυο νερόμυλοι, 4 βρύσες, πηγάδια και ένα μοναδικό συρμάτινο γεφύρι στον ʼραχθο η Λεσιά. Ένα μοναστήρι φτιαγμένο από γκουριώτες μαστόρους (από την γειτονική Γκούρα ,σημερινό Βαπτιστή), αυτό της Αγίας Παρασκευής (18ος αι. ),σε δασωμένο ύψωμα δίπλα στην κεντρική πλατεία. Μια υπέροχη θέα από την θέση Τζίρη (1.050 μ.) στον ʼραχθο και το μοναστήρι της Τσούκας. Ένα ιδιαίτερο λαϊκό δρώμενο συνεχίζει εδώ μια μακραίωνη παράδοση κάθε χρόνο στις 9 Σεπτεμβρίου. Με αφορμή την εορτή του Γενεθλίου της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου) οργανώνεται διήμερο πανηγύρι, όπου την δεύτερη μέρα το μεσημέρι, όλοι οι παρευρισκόμενοι χορεύουν σε έναν κύκλο, τον περίφημο καγκελάρη ή κύκλες.
*οικισμός, αρχαιότητες, θέα, αλώνια, βρύσες, μονή, συρμάτινο γεφύρι, καγκελάρης.