comitech

εκτύπωση θέματος

ΓΕΦΥΡΙΑ

- Το γεφύρι της Πολιτσάς:
Πολύ κοντά στην σύγχρονη γέφυρα που συνδέει το Αμπελοχώρι με το Φορτόσι Κατσανοχωρίων, το γεφύρι της Πολιτσάς συνέδεε μέχρι χθες τα Κατσανοχώρια με τα Τζουμέρκα. Από κάτω ο ʼραχθος πραγματοποιεί θριαμβευτική είσοδο στο ξακουστό φαράγγι του. Οι καλοπελεκημένες πέτρες, οι στερεές αντηρίδες, η γερή θεμελίωση στους παρακείμενους βράχους μαρτυρούν την βαθιά γνώση και την μαστοριά των κτιστάδων του Αμπελοχωρίου που το κατασκεύασαν. ʼγνωστη η ημερομηνία κατασκευής του, γνωστή αυτή της ανακαίνισης, με χρήματα του Ι. Λούλη, το 1874.
*αρχιτεκτονική, γεφύρι, τζουμερκιώτες μαστόροι.

- Το γεφύρι της Πλάκας:
Ένα από τα ωραιότερα ελληνικά γεφύρια άρρηκτα συνδεδεμένο με την οικονομική και πολιτική ιστορία της περιοχής αλλά και με τα πεπρωμένα του νεότερου ελληνικού κράτους. Η μοίρα του παρόμοια, λιγότερο βέβαια τραγική, με αυτήν του γεφυριού της ʼρτας. Φταίει ο αδάμαστος ʼραχθος που, σαν τους τζουμερκιώτες, αντιστέκεται σθεναρά σε κάθε προσπάθεια ζεύξης. Το 1860 το γεφύρι καταρρέει καθώς τα νερά του Αράχθου μετακινούν τον βράχο όπου στηριζόταν. Το συνεργείο του κονιτσιώτη μαστρο-Γιώργη αναλαμβάνει την ανοικοδόμηση με κύριο χορηγό τον Ι. Λούλη το 1863. Την ημέρα των εγκαινίων κι ενώ μαστόροι και κάτοικοι γιορτάζουν το γεγονός, το γεφύρι σωριάζεται σαν χάρτινος πύργος . Απτόητοι, συγκεντρώνουν χρήματα και με την συμμετοχή του Ι. Λούλη αναθέτουν στον πραμαντιώτη μαστρο-Κώστα Μπέκα την ανέγερση νέας γέφυρας . Από τον Ιούλιο του 1866 το συνεργείο δουλεύει πυρετωδώς. Ο Σεπτέμβριος βρίσκει το έργο ολοκληρωμένο : ένα τόξο, ύψους 19,70μ. με επιβλητική χάρη και θριαμβευτικό άνοιγμα 40 μ. μοιάζει να δάμασε επιτέλους την ανυπότακτη φύση. Πρόωρα πρωτοβρόχια έρχονται να κλονίσουν την σιγουριά των μαστόρων. Σπεύδουν να απομακρύνουν τις σκαλωσιές. Το γεφύρι παίρνει μια ανεπαίσθητη κλίση, που δεν επηρεάζει όμως την στατική του. Τζουμερκιώτες δεν θα το χαρούν για πολύ. Το 1881 η περιοχή δυτικά του Αράχθου θα προσαρτηθεί στην Ελλάδα. Το γεφύρι βρίσκεται πάνω στην συνοριακή γραμμή Ελλάδος- Τουρκίας. Τελωνειακοί σταθμοί και στρατώνες δυσχεραίνουν την ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων και προϊόντων. Τα Τζουμέρκα απομονώνονται ξανά ως το 1913, όπου θα υπαχθούν στο ελληνικό κράτος. Στο γεφύρι της Πλάκας θα υπογράψουν το 1944 συμφωνία ειρήνευσης ο ΕΛΑΣ και ο ΕΔΕΣ (ανταρτικές δυνάμεις που έδρασαν κατά την γερμανική κατοχή). Οι όροι δεν τηρήθηκαν. Έτσι κάπως άρχισε ο εμφύλιος πόλεμος 1946-1949.
*αρχιτεκτονική, γεφύρι, ιστορία, συνεργείο τζουμερκιωτών μαστόρων, Κώστας Μπέκας.

- Γεφύρι Φίλου:
Επιτέλους ένα γεφύρι που φέρει το όνομα του Πρωτομάστορα του : Φίλος από τα ʼγναντα. Χτισμένο το 1908, γεφυρώνει τον ορμητικό παραπόταμο του Καλαρρύτικου Χρούσια. Θεμελιωμένο πάνω στα βράχια με το λιτό τόξο του αναδεικνύεται μέσα από ένα φυσικό τοπίο, διαμορφωμένο με σεβασμό και μεράκι.
Στο 78ο χλμ της οδού Ιωάννινα – Καλαρρύτες προσιτό σε όλους.
*αρχιτεκτονική, γεφύρι, μάστορας Φίλος.

- Γεφύρι Κουϊάσα:
Θεμελιωμένο πάνω στα βράχια, το μονότοξο γεφύρι Κουϊάσα χτίστηκε τον 19ο αι. με χορηγούς εύπορους Καλαρρυτινούς και εξυπηρετούσε τα καραβάνια από και προς Ιωάννινα. Καταστραμμένο από κατολισθήσεις, αντικαταστάθηκε από το γεφύρι Φίλου, το οποίο βρίσκεται λίγο πιο κάτω, σε ασφαλέστερη θέση.
* αρχιτεκτονική, γεφύρι


ΑΛΩΝΙΑ

- Αλώνια στις θέσεις Ταμπάκι και Μλο (Αμπελοχώρι)

- Αλώνια στην θέση Τσόρα στους Καλαρρύτες.

- Αλώνια στην περιοχή Μαριά και στο κτήμα του Β. Βασιλείου στον Κέδρο.

- Αρκετά αλώνια στο Μιχαλίτσι.

- Αλώνια Αγ. Παντελεήμονα, Μπούνιζα, Αγρίδι, Αγ. Γεωργίου και Αγ. Παρασκευής στο Παλαιοχώρι Συρράκου.

- Το αλώνι της κεντρικής πλατείας και αυτό του Παπαγούλα στο Πετροβούνι

- Το αλώνι Μήτρου Βασίλη στα Ποτιστικά.

- Τα αλώνια Σπύρου Μολώνη, Γκοριζιάς Κραψίτη και Γρηγορίου Παππά στα Πράμαντα.

- Τα αλώνια Δημόκα και Παπαβασιλείου έξω από τον οικισμό του Προσηλίου.

- Αλώνια στον οικισμό Πλάκας δίπλα από την μονή Μουχουστίου.

- Αλώνια στην θέση Πέρι στο Συρράκο.

- Αλώνια στις θέσεις Τσαγκάρη, Σιούλι, Τσιφτρέλος, Μαλάμου, Μασσαλά στους Χουλιαράδες.


ΒΡΥΣΕΣ

Οι αναρίθμητες πέτρινες βρύσες μέσα ή έξω από τους οικισμούς, είναι ονομαστές για την ομορφιά τους και για τις διαφορετικές ιδιότητες του νερού τους : χωνευτικό, βαρύ, καλό για να βράσεις όσπρια κλπ.

- Πέτρινη βρύση 200 μ. έξω από το Αμπελοχώρι (1930)

- Δυο πέτρινες βρύσες στον Βαπτιστή.

- Η βρύση του Παράσχη (1768), θολωτή με τρούλλο, δίπλα στην διατηρητέα οικία Κασαρία Φασούλα. Χτίστηκε από την ομώνυμη οικογένεια, η οποία ασχολιόταν με το εμπόριο στα Ιωάννινα, στην Βενετία και στο Λιβόρνο. (Καλαρρύτες)

- Οι βρύσες Της Γκούρας, του Νέσση, του Μπαζάκη, της Τσόρας (στην ένωση των δρόμων από Κηπίνα και Θεσσαλία), στην θέση Κέλη, Μπούφου, Φύτρου κ.α. στους Καλαρρύτες.

- Οι βρύσες, Παρούσα στο Ελαιόδασο, η της Κάλουτας στην είσοδο του χωριού και Φασόνη ,κοντά στην Αγ. Παρασκευή (Ματσούκι).
Η βρύση στην εκλησία των Αγίων Πάντων στην θέση Γκαπ του Μιχαλιτσίου.

- Οι βρύσες, της κεντρικής πλατείας, του συνοικισμού Τρίκκα, του Αϊ-Γιώργη, στου Αργύρη στο Αγρίδι (Παλαιοχώρι Συρράκου).

- Η πέτρινη βρύση του Πετροβουνίου και αυτή της Μιλιγκούπολης.

- Η πέτρινη βρύση της Βαγγελής στα Ποτιστικά (1935).

- Η βρύση Αράπης, της Σκάλας, Ρογκόζιου, Μαλαματένια, της Αγ. Παρασκευής καθώς και 5 βρύσες κοντά στην πλατεία στα Πράμαντα.

- Οι βρύσες Ματαρά, Τσίτενα, Τζίμη, Μάρκου, Σόγια και Γκρέγκιζα στο Προσήλιο.

- Οι βρύσες Μυλοκονιό και Λαγκαδιώτη (συνοικισμός Παλαιομουχουστίου) στους Ραφταναίους.

- Οι βρύσες των Χουλιαράδων : κεντρικής πλατείας, Διάκου, Λεμονιάς, Ράγκα.


ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ

- Νερόμυλος του Κίτσου στο Αμπελοχώρι (ερειπωμένος)

- Νερόμυλος στην θέση Μουτσιάρα (Βαπτιστή) Λειτουργεί και σήμερα.

- Νερόμυλος Ραφτάνη (εν χρήσει) μέσα στον οικισμό των Καλαρρυτών

- Νερόμυλος στην θέση Κουϊάσα με μαντάνι (για τα μαλακά ρούχα) και δριστέλλα (για τα βαριά).

- Νερόμυλος του Χρούσα (ερείπια) με πέτρινο γεφύρι (Καλαρρύτες).

- Νερόμυλος του Μπούτσουρα, στο Τσίμοβο, δίπλα από τον ʼραχθο (Κέδρος)
- Νερόμυλος κοντά στην πλατεία της κοινότητας Ματσουκίου.

- Νερόμυλος σε καλή κατάσταση στο Μιχαλίτσι.

- Νερόμυλος Κουτρούμπα στο Παλαιοχώρι Συρράκου.

- Νερόμυλος κοντά στην Μιλιγκούπολη στο Πετροβούνι.

- 4 νερόμυλοι στην θέση Κασίμι των Ποτιστικών.

Σ- την κεντρική πλατεία των Πραμάντων λειτουργεί ανακαινισμένος νερόμυλος

- Νερόμυλος Γατσέλου στους Χριστούς

- Νερόμυλος Μήτρου Ι. Τσακτσίρα και Νερόμυλος Μήτρου Κ. Τσακτσίρα (Πράμαντα)

- Ερείπια μύλων στο Θιάκι και στην Γκούρα Ραφταναίων.

- Νερόμυλος στην είσοδο του Συρράκου.


ΠΗΓΑΔΙΑ

Αρκετά πηγάδια βρίσκουμε στον Βαπτιστή, στον Κέδρο, στο Μιχαλίτσι (λειτουργούν κυρίως στον οικισμό Μακρύκαμπος), στο Πετροβούνι, του Γ. Αντώνη στους Χριστούς, του Β. Μάργαρη και του Γ. Παππά στα Πράμαντα, του Σόντη, του Ε. Καλογιάννη και του Αν. Καλογιάνη στους Χουλιαράδες.