Ελένη Παγκρατίου, Μαρία Στρατσάνη © Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Πρέβεζας

εκτύπωση θέματος

Σε εξαιρετική θέση, φυσικά οχυρή, με θέα όλο το Ιόνιο, το κάστρο της Ρηνιάσας προβάλλει τα ερείπια του μέσα από πυκνή βλάστηση πάνω από τα Ριζά, σημερινή ονομασία της Ρηνιάσας, με την πανέμορφη παραλία από άσπρο βότσαλο.

Λέγεται ότι το έχτισε ο Δεσπότης της Ηπείρου Θωμάς ο Α΄ στα τέλη του 13ου. ʼλλωστε λεγόταν και Θωμόκαστρο. Κατά την επανάσταση του 1338 (ενάντια στον βυζαντινί αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο), διοικητής του ήταν ο γιός του τελευταίου Δεσπότη της Ηπείρου Ορσίνι, Νικηφόρος, ο οποίος και το παρέδωσε στον Ιωάννη Κατακουζηνό, ύστερα από διαπραγματεύσεις. Οι Βυζαντινοί έμειναν στην Ρηνιάσα ως το 350, οπότε την κατέλαβαν οι Σέρβοι και κατόπιν οι Αλβανοί, στους οποίους οφείλει και το όνομα της. Το 1451 οι Οθωμανοί γίνονται κύριοι του κάστρου.

Η Ρηνιάσα έχει συνδεθεί με ένα ιστορικό γεγονός που έψαλλε η δημοτική μούσα και είναι γνωστό πανελληνίως. Η Σουλιώτισσα Δέσπω Μπότση, κλεισμένη στον πύργο του Δημουλά, βρίσκεται αντιμέτωπη με πολυάριθμους Αλβανούς. Μπροστά στην άνιση αναμέτρηση προτιμά να τιναχθεί στον αέρα με όλη της την οικογένεια παρά να παραδοθεί. Αμέσως μετά, το 1803 οι Σουλιώτες θα καταλάβουν το κάστρο και θα το κρατήσουν ως την ήττα των Ελλήνων από τα στρατεύματα του Κιουταχή τον Ιούλιο του 1822 στο Πέτα του Νομού ʼρτας.

Αλέξανδρος Δουμάς, Αλή Πασάς, μετάφραση – επίμετρο Θόδωρος Κατσικάρος, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 2002, σσ. 136-37 : … Από την μανία των Τουρκαλβανών ξέφυγαν προς στιγμή μερικές γυναίκες και παιδιά, που είχαν αποσυρθεί στη Ρηνιάσα, ακολουθώντας έναν απεσταλμένο του πασά (Αλή Πασά). Η εξόντωσή τους φαινόταν εύκολη. Τουλάχιστον, έτσι πίστευαν οι Τούρκοι.
Τουφεκιές ακούστηκαν από το σπίτι του Γιώργου Μπότση. Μα αυτός δεν ήταν εκεί! Ήταν όμως η γυναίκα του, η Δέσπω, με τις εφτά νύφες και τις θυγατέρες που πολεμούσαν. Δεν μπορούσαν όμως να κρατήσουν για πολύ. Από τη μια οχτώ γυναίκες ολομόναχες και από την άλλη οι Τούρκοι. Η Δέσπω έσυρε από το κέντρο του δωματίου ένα μπαούλο γεμάτο φυσέκια, φώναξε τις κόρες και τις νύφες της και τις ρώτησε:

-Κόρες μου, πέστε μου τι προκρίνετε, τη σκλαβιά ή το θάνατο;
-Το θάνατο, της αποκρίθηκαν.

Τότε η γριά Δέσπω, τράβηξε ένα κούτσουρο αναμμένο από το τζάκι και πετώντας το πάνω στο κασόνι προκάλεσε τρομακτική έκρηξη. Ο πύργος ανατινάχθηκε και οι 8 μάρτυρες εξαφανίστηκαν ανάμεσα στις φλόγες και κάτω από τα συντρίμμια.
Τα χαλάσματα της έκρηξης αυτής υπάρχουν μέχρι σήμερα (1862). Οι βοσκοί διηγούνται ακόμη στους επισκέπτες την ηρωική θυσία και υμνούν τις οχτώ ηρωίδες με το ακόλουθο τραγούδι :

Αχός βαρύς ακούγεται, πολλά τουφέκια πέφτουν.